ده سال بعد؛ فواید نقشه ژنتیکی انسان ظاهر می‌شود
امسال شصتمین سالگرد کشف دی‌ان‌ای و دهمین سالگرد تهیه نقشه
ژنتیکی انسان است. در سال 2003 دانشمندان در پروژه‌ای بین المللی که عمدتا از
آمریکا هدایت می‌شد، اعلام کردند که توانسته‌اند رمز ژنتیکی انسان را به طور کامل
باز کنند.
در نمایشگاه علوم ژنتیک که در موزه تاریخ طبیعی شهر
واشنگتن، پایتخت آمریکا، بر پا شده، دستگاهی دیده می شود که به یک ماشین فتوکپی
شباهت دارد.
کار این دستگاه 200 هزار دلاری
تعیین آرایش پایه های ژنتیکی انسان است.
دکتر جاناتان کادینگتون، یکی از مدیران موزه، می گوید که
این دستگاه طی فقط یک روز همان کاری را می کند که در زمان اجرای پروژه "ژنوم
انسانی" شش تا هشت سال وقت برد.
هدف این نمایشگاه کمرنگ کردن دستاوردهای آن پروژه نیست،
بلکه بیان اهمیت تهیه نقشه ژنتیکی انسان در دهمین سالگرد آن است.
ساختمان ملکول دی‌ان‌ای در هسته سلول سال 1953 کشف شد.
پنجاه سال بعد در سال 2003، دانشمندان اعلام کردند که پروژه
ژنوم انسانی کامل شده است.
در آن پروژه عظیم، کد ژنتیکی انسان شکسته شد؛ به عبارت دیگر
دستورالعمل ساخت سلول ها و در واقع بدن انسان شناسایی شد.
اما چرا دانشمندان به چنین نقشه ای نیازد داشتند؟
دکتر جاناتان کادینگتون، معاون بخش علوم موزه تاریخ طبیعی
واشنگتن، می گوید: "دانشمندان چند مسئله را تشخیص دادند. به خصوص در مورد
بیماری هایی که در انسان ریشه ژنتیک دارد. سرطان به عنوان مثال یک بیماری ژنتیکی
است. این بیماری وقتی اتفاق می افتد که دی‌ان‌ای در درون سلول شما جهش و شروع به
تکثیر بی رویه می کند. بنابراین برای پیشرفت در مورد بعضی از پیچیده ترین مشکلات
برای انسان ها لازم بود که آرایش ژنتیکی انسان مشخص شود."
پروژه ژنوم انسانی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی آمریکا،
ژاپن، فرانسه، آلمان، اسپانیا و مرکز سنگر در شهر کمبریج برتیانیا انجام شد.
محققان به سادگی به این نتیجه رسیده بودند که تا زمانی که
بشر دستور سلامت و بیماری در عمق سلول ها را درک نکرده، بعضی از بیماری ها درمان
نخواهند شد.
فواید درمانی پروژه ژنوم انسانی البته بلافاصله ظاهر نشد،
اما به تدریج در سال های اخیر به موفقیت های چشمگیری منجر شده است.
دکتر کادینگتون می گوید: "ما امروزه وارد عصر به
اصطلاح داروهای شخصی می شویم. برای نمونه شما ممکن است مبتلا به یک بیماری باشید و
دارویی مصرف کنید. در هر جمعیتی، بعضی مردم به یک دارو واکنش خوب نشان می دهند
بعضی ها هم نه. تصور بر این است که علت این واکنش خوب یا بد، ژنتیکی است. بنابراین
اگر من آرایش ژن های شما را داشته باشم، می دانم که آن دارو به درد شما می خورد یا
نه."
بعضی از چشمگیرترین دستاوردهای پزشکی، به تحقیقات درباره
سرطان و بیماری های نادر ژنتیکی مربوط می شود.
به طور نمونه، معلوم شده است که بعضی از مرگبارترین سرطان
ها که اجزای مختلف بدن مثل ریه یا روده را مبتلا می کنند، دارای ریشه های مشترک
ژنتیکی هستند بنابراین درمان آنها مشابه خواهد بود.
دکتر کادینگتون می گوید: "چیزی که دانشمندان دریافتند
و من فکر می کنم خیلی جالب است، این است که سرطان یک بیماری متابولیسمی است. اصل
مساله این نیست که سرطان ریه دارید یا معده، باید خطایی را در بدن پیدا کرد که
ممکن است در مغز یا ریه یا سینه یا پوست ظاهر شود. به این ترتیب، دانشمندان در حال
کشف ژن هایی هستند که عامل بعضی از سرطان ها هستند. وقتی سرطان می گیرید خواهید
توانست آرایش پایه ژن های آن را تعیین کنید و بدانید که مشکل در تومور دقیقا چیست
و بعد در میان رشته ای از صدها دارو می دانید که کدام یکی برای درمان این تومور
لازم است."
تکمیل این پروژه انرژی و وقت زیادی می برد، اما اکنون با
کمک آن بنیاد عصر تازه ای در علم پزشکی درحال پایه گذاری است.