پیدایش ابر موشهایی که نسبت به اغلب سموم مقاوم هستند
محققان می گویند انتقال ژن به چنین صورتی امری بسیار نامعمول است و بیشتر در میان گیاهان و باکتری ها صورت می گیرد.
موشهای آلمانی و اسپانیایی میلیونها سال از موشهای الجزایری دور افتاده
بودند، اما بعد از جفت گیری این دو گروه، نسل جدیدی پدید آمده که دارای این
ویژگی خاص است.
محققان می گویند انتقال ژن به چنین صورتی امری بسیار نامعمول است و بیشتر در میان گیاهان و باکتری ها صورت می گیرد.
بر اساس تحقیقی که در نشریه علمی "کارنت بایالوجی"
منتشر شده این روند می تواند به پیدایش موشهایی منجر شود که تقریبا نسبت
به هر گونه سمی مقاوم هستند.
"وارفارین" نام دارویی است که از لخته شدن خون
جلوگیری می کند و عموما در پزشکی هم از آن برای جلوگیری از ایجاد لخته های
خون مضر استفاده می شود.
مصرف وارفارین زیاد می تواند به خونریزی مرگبار
بیانجامد و همین خصوصیت این دارو باعث شد که از دهه 50میلادی استفاده از
آن به عنوان سم موش رایج شود.
اما موشها تدریجا نسبت به وارفارین مقاومتر شده و دسته هایی از موشها که در برابر این سم مقاومند در گوشه و کنار دنیا یافت شده اند.
اکنون دانشمندان می گویند موشهای آلمانی و
اسپانیایی راه حل سریعتری برای در امان ماندن از خطر این سم پیدا کرده اند.
این راه حل جفت گیری با موشهای الجزایری است که به گفته محققان یک گونه
کاملا متفاوت از موش به حساب می آید.
تبادل ژن
پروفسور مایکل کن، استاد دانشگاه رایس در ایالت تگزاس آمریکا، سرپرست تیمی از دانشمندان است که این تحقیقات را انجام داده اند.
او می گوید: "تحقیق ما از این جهت ویژه است که به
جفت گیری دو گونه متفاوت از موش می پردازد که 1.5تا 3میلیون سال از هم
دور افتاده بودند".
پروفسور کن می افزاید: "بیشتر بچه های این موشها عقیم هستند و نمی
توانند تولید مثل کنند اما یک دریچه کوچک برای انتقال ژن باقی می ماند و آن
تعداد محدودی موش ماده است که بارورند و می توانند تولیدمثل کنند. همین
موضوع شانس کوچکی را برای انتقال ژن از یک گونه به گونه دیگر فراهم می
کند".
همین موشهای بارور ماده با وجود تعداد محدودشان
باعث شده اند که اکثر موشهای اسپانیا و تعداد رو به افزایشی از موشها در
آلمان نسبت به قویترین سمومی که در اختیار انسان قرار دارد، مقاوم شوند.
محققان تیم پروفسور کن می گویند افزایش جمعیت و
بیشتر شدن مسافرتهای بشر باعث برقراری تماس بین این دو گونه موش شده که تحت
فشار تلاش انسانها برای مسموم کردنشان، مسیر تکاملی خاصی را طی کرده اند.
آنها نگرانند که در نتیجه فشارهای مشابهی از سوی
بشر شرایطی به وجود آید که موشهای خرما هم امکان جفت گیری با گونه های
مختلف خود را بیابند و در برابر سموم مقاوم شوند و به این ترتیب جمعیت آنها
از کنترل خارج شود.
تکامل تحت فشار
به گفته پروفسور کن در جنوب شرقی آسیا حدود 64
گونه موش خرمای مختلف وجود دارد که بسیاری از آنها بطور همزمان در مناطق
یکسان زندگی می کنند.
او می گوید: "در آفریقای جنوبی گونه جدیدی از موش
خرما کشف شده که به سرعت از آسیای جنوب شرقی به آنجا منتقل شده است و در
همین محیط زندگی دو گونه دیگر موش خرما هم وجود دارند".
پروفسود کن می افزاید: "من پیشبینی می کنم که
بسیاری از این گونه های موش خرما در سرتاسر جهان جابجا و پخش خواهند شد. چه
بسا ممکن است که هم اکنون پخش شده باشند و ما هنوز متوجه آن نشده باشیم.
بنابر این احتمال جفت گیری و تولید مثل این گونه های موش بیش از پیش شده
است".
پروفسور کن معتقد است که تحقیقات او نشان دهنده
نمونه ای از پدیده ایست که دانشمندان به آن انتقال افقی ژن می گویند.
فرایندی که معمولا در باکتری ها و گیاهان دیده می شود و نه در بین حیوانات.
پروفسور کن می گوید: "برخی ما را متهم کرده اند که
نگاهمان ساده انگارانه بوده که این پدیده را انتقال افقی ژن دانسته ایم.
اما من فکر می کنم که تشخیصمان درست است. اما باید اضافه کنم که مسئله جالب
تر از این حرفهاست. چون سیر تکاملی با وجود عقیم بودن نسل اول موشهای دو
رگه ادامه یافته."
اما همه دانشمندان به این نظریه اینقدر اطمینان ندارند.
مثلا دکتر جولی دانینگ هاتوپ از دانشگاه مریلند
آمریکا که می گوید نظریه پروفسور کن در مورد موشهای خانگی با تعاریف و
مفاهیمی که او می شناسد، جور در نمی آید.
او می گوید: "کار جالبی است، اما من این فرآیند را انتقال افقی ژن نمی دانم. چون انتقال افقی ژن بدون رابطه جنسی صورت می گیرد".
دکت هاتوپ اضافه می کند: "از خیلی جهات من از این
یافته ها تعجب نمی کنم. هر وقت از محیط فشاری وارد شود، مثل مصرف سم، شرایط
برای ایجاد چنین تغییراتی فراهم می شود."
اما به هر حال این "ابر موشها" حداقل فعلا پایشان
به بریتانیا نرسیده است. چیزی که به نظر برخی کارشناسان کمی عجیب است چرا
که موشها و موش خرما های مقاوم در برابر سم نخستین بار در دهه 60میلادی در
بریتانیا کشف شدند.