حداقل و حداکثر میزان نور محیطی مناسب برای سلامت چشم، چه حدی است؟ در محیطهای مختلف بالاخص محیطهای کاری با نور مناسب امکان بروز هر نوع حادثه نیز کاهش می‌یابد. نور مناسب از طریق استفاده از نور طبیعی و مصنوعی و یا هر دو تامین میگردد. این نور می‌بایست دارای روشنایی کافی بوده، خیره کننده نباشد و بطور یکسان پخش شده باشد. انجمن مهندسی روشنایی موسسه استاندارد آمریکا، بر حسب شدت خطر و سطح فعالیت حداقل 1 تا 5 فوت ‌کندل (واحد بین‌المللی روشنایی)‌ را توصیه کرده است.

منابع نور:

   برای روشنایی از دو منبع نور طبیعی (نور خورشید) و نور مصنوعی (الکتریکی) می‌توان استفاده نمود.

   نور آفتاب سالم‌ترین و ارزان‌ترین وسیله روشنایی و یکی از منابع مهم تامین انرژی نورانی می‌باشد.

به منظور استفاده بهتر و صحیح‌تر از روشنایی روز بایستی به نکات زیر توجه نمود:

·         در صورتی که کارگاه یا محل کار بزرگ باشد و پنجره‌های آن برای رساندن نور به همه قسمتها کافی نباشد باید در قسمتهایی از سقف از پوشش شیشه‌ای استفاده شود.

·         برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید در تابستان بهتر است بالای پنجره‌ها سایبان داشته باشد.

·         برای استفاده بیشتر از نور آفتاب باید سقف کارگاه و دیگر سطوح منعکس کننده نور به رنگ روشن بوده تا نور را بهتر منعکس کند.

·         برای اینکه نور کافی به محل کار برسد بایستی با توجه به نوع کار، تابش نور و آفتابی بودن محل مجموع سطوح پنجره‌ها و یا سقف شیشه‌ای کارگاه متناسب با مساحت کف کارگاه باشد.

 

در طرح روشنایی مصنوعی برای محیط کار این نکات باید مورد توجه قرار گیرد:

·         نور حاصله از منابع روشنایی باید تا حدامکان به روشنایی روز نزدیک باشد.

·         سقف و قسمت بالایی دیوارها معمولاً به منظور افزایش راندمان روشنایی وارده از پنجره‌ها به رنگ روشن و قسمت پایین دیوارها برای ایجاد شرایط آسایش به رنگ تیره رنگ آمیزی میشوند.

·         مقدار نور حاصله از منابع روشنایی باید ثابت و به اندازه کافی بوده و بر کلیه سطوح محیط کار به طور یکنواخت توزیع شود تا از بوجود آمدن سایه و زوایای تاریک جلوگیری شود.

·         تعمیر و سرویس به موقع منابع روشنایی

·         تمیز و پاک نمودن نورگیرها به طور مرتب

 

تحقیقات نشان می‌دهد نور لامپ نسبت به نور طبیعی خسته‌کننده‌تر است. نور زیاد هم به چشم صدمه می‌زند؛منابع نور شدید مثل خورشید، لامپ‌های خیلی قوی، جوشکاری و لیزر نیز می‌توانند سبب آسیب به شبکیه ی چشم شوند.

البته چشم‌های ما در این موارد، با مکانیسم پلک زدن‌های مداوم، به دفاع و حفاظت از خود می‌پردازند، اما بسیاری موارد به خصوص نورهای شدید لیزر آسیب جدی به شبکیه وارد می‌کنند.

انجمن مهندسی روشنایی موسسه استاندارد آمریکا، بر حسب شدت خطر و سطح فعالیت حداقل 1 تا 5 فوت ‌کندل (واحد بین‌المللی روشنایی)‌ را توصیه کرده است.

v      شدت روشنایی: میزان توان نوری تابیده شده بر واحد سطح را گویند که با واحد لومن بر متر مربع (لوکس lux) بیان می شود. واحد انگلیسی شدت روشنایی لومن بر فوت مربع یا فوت کندل (fc) می باشد.

10.76 lux = 1 lum/ft = 1 fc

چنانچه شدت روشنایی روی سطوح از 100 لوکس (10 فوت کندل) کمتر باشد، دید رنگها محدود شده و تشخیص مشکل می گردد.

 

در مورد میزان نور برای کارگاههای مختلف ارقام زیر می‌تواند راهنمای مناسبی باشد:

* لوکس: واحد اندازه‌گیری روشنایی در محیط کار گویند که بوسیله دستگاه لوکس‌متر اندازه‌گیری میشود.

 

 

باید تمامی سطوح مورد استفاده (در هنگام کار، مطالعه و ...) دارای پوشش رنگ مناسب با ضریب انعکاس حدود 5/0

باشند.

 

 

در کارخانجات و کارگاهها برای تنظیم استاندارد نور در محیط و سطوح کار از دستگاههای سنجش شدت نور استفاده می گردد.

 

 

عوارض ناشی از ازدیاد نور:

خیرگی: مهمترین عارضه ناشی از ازدیاد نور است. این حالت در اثر برخورد مستقیم نور به چشم و یا انعکاس شعاع تابش نور از سطوح شفاف به چشم بوجود میآید.

علائم خیرگی: احساس ناراحتی و درد در چشم، کم شدن حس بینایی، ترس از نور و ریزش اشک پدید می‌آید. مثلاً زمانی که منبع نور به طور مستقیم در میدان دید کارگر قرار گیرد باعث بروز خیرگی میشود برای جلوگیری از بروز این مشکل منابع روشنایی بایستی به فواصل مناسبی نسبت به هم نصب شود.

 

عوارض ناشی از کمبود نور:

در محل هائی که نور مناسب و کافی وجود نداشته باشد بخصوص در مورد کارهای ظریف و دقیق باعث اختلال و کاهش بینایی خواهد شد. این عوارض شامل فشار در چشم، سردرد،‌ سرگیجه خستگی، بی‌میلی نسبت به کار و نیستاگموس حرفه‌ای می‌باشد.( نیـسـتاگـموس = بـروز حـرکـات غیـر طبیعی در چشم).