هر آنچه كه در "گذشته" اتفاق افتاده است را جبر مینامیم یعنی اگر به گذشته بنگریم به سادگی در می یابیم كه هر آنچه در گذشته رخ نموده و انجام شده است غیر قابل تغییر و عوض ناشدنی است، با این نگاه به گذشته با تفكر یعنی مرور، مقایسه و جستجو در اطلاعاتی كه از "گذشته" در ذهن ما ذخیره است میتوان قانون، منطق و قوانین حاكم بر حوادث را فهمید و دلایل رخداد ها را درك نمود.
این منطق و قوانین همان جبری است كه ما می پنداریم جهان بر اساس آن در حال تغییر است و از این منطق و قانون گریزی نیست و بدین سبب "گذشته" ناگزیر است و جبر - در حقیقت شده است آنچه كه می بایست.
بدیهی است كه ما قدرت تغییر جبر را نداریم و در حقیقت غیر ممكن است كه بتوان جبر را تغییر داد ( چه در آنصورت اختیار میباشد و نه جبر!).
به بیان ساده تر گذشته چیزی نیست مگر اطلاعاتی ذخیره شده در یك حافظه ( چه یك كتاب، نقاشی، رایانه ویا ذهن بشری ) و به دیگر سخن تاریخ و گذشته چیزی نیست جز بیاد آوردن و به خاطر آوردن اطلاعاتی كه در حافظه و ذهن وجود دارد، وهمانگونه كه در مطلب " ذهن مشترك" آمد این یاد و خاطره و در حقیقت "گذشته"، میتواند بصورت كتاب، فیلم، اینترنت و... در فضای ذهن مشترك بشری موجود باشد و تنها محدود به فضای ذهنی انسان نیست، می شود آنرا بازخوانی، بازشنود و بازبینی كرد، در حقیقت آنها را مرور نمود.
یك صدای ضبط شده بر یك حافظه ( خواه نوارصوتی، صفحه گرامافون، سی دی (CD)، حافظه رایانه یا اینترنت و ... ) كه ما آنرا می شنویم تنها اطلاعاتی است ثبت شده، كه "در گذشته" میباشد، می توان آنرا ثبت و ضبط كرد و به آن فكر نمود و به خاطر آورد اما نمی تواند واقع وعملی گردد، چه به محض وقوع و به عمل در آمدن دیگر نه گذشته كه "حا ل" میباشد.
در حقیقت گذشته جز خاطره ای بیش نیست و این خود جبر است.
لازم به توضیح است كه در مطلب بالا كلمه گذشته هیچگاه با قید زمان همراه نبوده است، یعنی سخن از "گذشته" در مطلب بالا با زمان گذشته متفاوت میباشد.