«در حالی که هر روز بر حجم شرکت‌های تازه تاسیس افزوده شده و شرکت‌های بیش‌تری متقاضی ورود به بازار فرابورس به منظور دادوستد سهام خود هستند، نیاز به یک بازار قابل اطمینان مالی در این زمینه احساس می‌شود.»

این را یاسر کارگری، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری آفتاب دریا که از جمله شرکت‌های فعال در زمینهء  OTC  محسوب می‌شود و سیستم معاملات شرکت‌های خارج از بورس را به صورت منسجم و کاربردی در قالب سایت  24OTC  راه‌اندازی کرده است، می‌گوید. وی معتقد است: « OTC ها در اکثر کشورهای دنیا، برخلاف ایران، بازارهای کاملا شناخته شده‌ای هستند که به علت سهولت نحوهء حضور شرکت‌ها و معاملات آن‌ها، در بسیاری از موارد از بازارهای بورس نیز پرطرفدارترند.»

او نقش  OTC  را در کنار بورس، در بازار سرمایه در جهت جذب نقدینگی سرگردان پر اهمیت ارزیابی می‌کند و به تشریح این بازار و نحوهء فعالیت شرکت‌سرمایه‌گذاری آفتاب دریا می‌پردازد.

از چه زمانی فعالیت در زمینهء بازار فرابورس را آغاز کردید؟

شرکت سرمایه‌گذاری آفتاب دریا نخستین شرکتی است که در ایران سیستم معاملات سهام شرکت‌های خارج از بورس را به صورت منسجم و کاربردی راه‌اندازی کرده است. مقدمات این کار برای اولین بار طی شهریور‌ماه سال 1384 از سوی این شرکت به صورت تئوری به انجام رسید. برای این‌که سیستم از حالت سنتی خارج شود اقدام به نوشتن الگوریتم نرم‌افزار الکترونیک معاملات کرد. در نهایت نرم‌افزار طی سه ماه راه‌اندازی شد و نسخهء یک نرم‌افزار معاملات روی شبکه تست شد و از از سال 1385 رسما شروع به فعالیت کرد

مزیت راه‌اندازی بازار فرابورس در چیست؟

بازار فرابورس به رفع بسیاری از مشکلات شرکت‌های خارج از بازار بورس، در جذب سرمایه، بازارگردانی سهام و از همه مهم‌تر نقدشوندگی سهام منجر شده است. وجود بازار فرابورس در کنار بازار بورس اوراق بهادار این امکان را به شرکت‌ها و سهام‌داران می‌دهد که قبل از ورود به بورس، تجربه‌ای از حضور در یک بازار مشابه را در کارنامهء خود ثبت کرده و با محاسبهء نقاط ضعف و قوت خود آمادگی‌های لازم را برای ورود به بازار بورس اوراق بهادار کسب کنند. به علاوه سهام‌داران با توجه به نحوهء عملکرد شرکت‌ها در بازار فرابورس، بعد از ورود شرکت‌ها به بورس اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. ضمن آن‌که حضور در بازار فرابورس برای سرمایه‌گذاران به مراتب نسبت به بورس از ریسک کم‌تری برخوردار است چرا که دیگر محدودیتی برای خرید و فروش وجود ندارد و سهام از نقدینگی بالایی برخوردار خواهد بود.

تفاوت  OTC  با بورس را در چه می‌دانید؟

بازار فرابورس با بورس اوراق بهادار تفاوت‌های متعددی دارد، از جمله بورس اوراق بهادار یک بازار متمرکز است، اما بازار فرابورس یک بازار متمرکز نیست. همچنین سیستم معاملات در بازار فرابورس طوری طراحی شده است که مشتریان می‌توانند درخواست‌های خرید و فروش خود را به راحتی از طریق تلفن یا اینترنت به طور 24 ساعته وارد نرم‌افزار کنند، بنابراین زمان انجام معامله در بازار فرابورس نامحدود است. در ضمن در بازار فرابورس قیمت نهایی براساس عملکرد شرکت‌ها تعیین می‌شود و به واقعیت نزدیک‌تر است، اما همان‌طور که می‌دانید نوسانات قیمت در بازار بورس اوراق بهادار شدیدا تحت تاثیر جریانات سیاسی و اجتماعی قرار دارد و چندان واقعی نیست.    

وی افزود: «از دیگر تفاوت‌ها این‌که برای ورود شرکت‌ها به بازار بورس هزینه‌هایی (شامل حق درج و حق رسیدگی و...) در نظر گرفته شده است (علاوه بر آن شرکت‌های فعال در بازار بورس محدودیت‌هایی از لحاظ میزان سرمایه و... را دارا هستند)، در صورتی که ورود به بازار فرا بورس مشمول هیچ کدام از این محدودیت‌ها نمی‌شود.»

تفاوت سازوکار معاملات بورس با بازار فرابورس در چیست؟

اصول معامله در این بازار براساس فرآیند چانه‌زنی است و همان‌طور که در بازار بورس اوراق بهادار این امکان وجود دارد که قیمت سهام مورد معامله بیش‌تر یا کم‌تر از ارزش روز خالص دارایی‌های آن شرکت باشد، در بازار فرابورس نیز، صرفا سازوکار عرضه و تقاضا، تعیین‌کننده قیمت در بازار است با این تفاوت که در بازار فرابورس محدودیت‌های تغییرات قیمت بر اساس حجم مبنا و محدودیت نوسان و سایر محدودیت‌ها به هیچ‌وجه وجود ندارد.

مشتریان و کارگزاران از طریق تلفن و اینترنت با هم در ارتباط هستند و درخواست‌ها از این دو طریق ثبت می‌شوند. روش کلی معاملات به این ترتیب است که ابتدا تقاضای خریداران و فروشندگان در سیستم ثبت می‌شود، سپس با توافق طرفین روی قیمت، (فعلا) نقل و انتقال قطعی سهام با وکالتنامهء محضری صورت می‌گیرد. در نهایت خریدار می‌تواند با مراجعه به شرکت و ارایهء مدارک، نسبت به تعویض برگهء سهام و تحویل برگهء سهام جدید و بنام خود، اقدام کند.

وی افزود: «هر شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند با ثبت یک درخواست (خرید یا فروش) وارد بازار شود و برای موفقیت در این بازار تنها کافی است که یک پیش‌بینی میان مدت از قیمت سهام مورد نظر خود داشته باشد و سپس اقدام به سرمایه‌گذاری کند. باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری در این بازار یک پروسهء کوتاه‌مدت نیست و با دید کوتاه مدت وارد شدن به بازار، در اکثر موارد چندان موفقیت‌آمیز نخواهد بود.»

چگونه می‌توان به اطلاعات شرکت‌های خارج از بورس دسترسی یافت؟

در حال حاضر، اطلاعات مربوط به شرکت‌ها، تعداد سهام‌داران، پیش‌بینی سود و آخرین معاملات انجام شده و همچنین بهترین تقاضاهای خرید و فروش برای پرطرفدارترین شرکت‌های خارج از بورس در سایت  اینترنتی  .com24www.OTCو _www.farabourse .ir  قرار دارد و علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به این سایت، علاوه بر موارد ذکر شده به اطلاعیه‌ها، گزارشات مجامع و همچنین آخرین تصمیمات شرکت‌ها دسترسی پیدا کنند. ضمنا شرکت سرمایه‌گذاری آفتاب دریا سایت  www.daryasahm.com  را برای ارایهء اطلاعات مالی و فاندامنتالی سهام شرکت‌های خارج از بورس فراهم کرده است. 

سازوکار معاملات بازار فرابورس را تشریح کنید؟

سیستم به گونه‌ای طراحی شده که به طور 24 ساعته جوابگوی یک بازار کارا و کاملا الکترونیک باشد و مشتریان با دریافت کد، دستور خرید و فروش خود را به کارگزار مربوطه می‌دهند. همچنین عرضه و تقاضا ابتدا بر اساس قیمت، و سپس بر اساس زمان ثبت، در سیستم روی خروجی شبکه قرار می‌گیرند. دستورهایی که از نظر قیمت و تعداد همسان باشند بلافاصله معامله شده و در قسمت آخرین معامله انجام شده قرار می‌گیرند و برنامهء زمان‌بندی حضور دستور‌ها در سایت می‌تواند به صورت روز  (Day)  یا باز  (Open)  در نظر گرفته شوند، به این ترتیب که بنا بر نظر مشتریان دستور تا یک تاریخ معین، یا طی زمان نامحدود در خروجی شبکه به نمایش درمی‌آید.    به گفتهء وی، سیستم بازار فرابورس این قابلیت را هم دارد که در صورت هماهنگی با امور سهام شرکت‌ها با اتصال به شبکه بین بانکی (شتاب)، خریداران خود درخواست‌شان را ثبت و با داشتن مانده حساب و موجودی در سیستم اقدام به خرید کنند. با اتصال سیستم بازار فرابورس به امور سهام شرکت‌ها نیز این امکان وجود خواهد داشت که فروشندگان نیز شخصا اقدام به وارد کردن درخواست فروش سهام خود به سیستم کنند و از این طریق این امکان فراهم می‌شود که درخواست‌های غیر واقعی وارد بازار نشده و یک محیط کاملا ایمن از لحاظ خرید و فروش به وجود آید.

نرم‌افزار معاملات  OTC  از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفت؟

نرم‌افزار اولیه در ابتدای کار حدود دو ماه به طور آزمایشی مورد بررسی قرار گرفت که بعد از رفع نقایص و کمبود‌ها، تاکنون نزدیک به دو سال است، که به طور جدی مشغول به کار است. با توجه به این‌که نسخه یک این نرم‌افزار برای کاربران محدودی در نظر گرفته شده است با کمی ‌تغییرات جزیی در بخش امنیتی شبکه و ایمن‌سازی محیط نرم‌افزاری می‌توان از آن برای تعداد کارگزاران بیش‌تری نیز استفاده کرد. اما در هر صورت امکان تحت پوشش درآوردن کارگزاران مختلف از اقصی نقاط کشور از همان ابتدای کار پیش‌بینی شده است. 

معاملات انجام شده بازار فرابورس را در  دو سال گذشته چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بیش‌ترین «حجم» معاملات در دو سال گذشته مربوط به گروه بانکی‌ها بوده، که تا امروز حدود 100 ‌میلیون سهم از این گروه مورد معامله قرار گرفته است. بعد از بانکی‌ها، گروه معدنی‌ها هستند که با توجه به رشد جهانی قیمت فلزات و افزایش قیمت سهام معدنی در بازار بورس، به تبع در خارج از بازار بورس نیز سهام این گروه مورد استقبال شدیدی قرار گرفت که از نظر «ارزش بازار» جزو برترین‌ها بودند. از نظر «تعداد و دفعات» انجام معامله نیز گروه سیمانی‌ها دارای رتبهء برتر بوده‌اند.

نقش شرکت‌سرمایه‌گذاری آفتاب دریا را در بازار فرابورس تشریح کنید؟

شرکت سرمایه‌گذاری آفتاب دریا با راه‌اندازی بازار معاملات سهام خارج از بازار بورس، این امکان را به شرکت‌های خارج از بازار بورس داده که با مطرح شدن سهام شرکت‌های خارج از بازار بورس در بازار فرابورس، عملکردی شفاف‌تر و سهامی ‌ارزشمندتر داشته باشند.    

به طوری که، از حدود دو سال پیش تا کنون، شرکت‌های زیادی وارد سیستم شده و روز به روز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. شاید بتوان از پیش‌بینی سود سهام شرکت‌های خارج از بازار بورس به عنوان یک دستاورد مهم در بازار فرابورس نام برد که تا قبل از اقدام شرکت سرمایه‌گذاری آفتاب دریا در جهت جمع‌آوری این اطلاعات از شرکت‌ها، سهام‌داران حتی از نحوهء تقسیم سود سال‌های گذشته، آدرس و تلفن شرکتی که سهام‌دارش بودند، تاریخ مجامع شرکت نیز اطلاعی نداشتند، که خوشبختانه این مساله، هم‌اکنون در شرکت‌های خارج از بازار بورس نیز عرف و روان شده است.

آیندهء بازار فرابورس در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

آنچه مسلم است وجود بازارهای متنوع مالی و همچنین فرصت حضور در یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصادی کشور برای حضور وسیع‌تری از افراد (اعم از حقیقی و حقوقی) و برای جذب نقدینگی‌های سرگردان، از ضرورت‌های کشور در سال‌های آتی خواهد بود. از آن‌جایی که روز به روز، بر حجم شرکت‌های تازه تاسیس افزوده شده و در نتیجه شرکت‌های بیش‌تری متقاضی ورود به این بازار هستند، نیاز به یک بازار قابل اطمینان مالی در این زمینه به شدت احساس می‌شود. بازار فرابورس در ایران هنوز در ابتدای راه قرار دارد و امید است متولیان بازار سرمایهء کشور با عنایت و اهتمام جدی نسبت به این مساله‌، افق روشن‌تری را در ادامهء این مسیر برای فعالان این عرصه به وجود آورند.وی خاطرنشان کرد: «البته مدیران شرکت نقطه‌نظرات مفیدی را برای یک بازار کارآی مالی  OTC  در ایران را دارند و پس از دو سال تجربیات مناسبی را برای ویرایش اولین نسخهء کاربردی بازار خارج از بورس را دارند .شرکت سرمایه‌گذاری آفتاب دریا با توجه به سابقهء جدی در این بازار آمادگی خود را برای همکاری با تمامی شرکت‌های خارج از بورس و نیز شرکت بورس اوراق بهادار در راه‌اندازی یک بازار مالی قوی اعلام می‌دارد.»