بخش دوم
آنچه گفته شد، حقیقت غدیر، عظمت و پیام آن بود كه قرنها پیش،در محل غدیر خم و در حجهالوداع نبوى صورت گرفت; اما این كهرهروان امامت و پیروان ولایت در سالگشت این حماسه كه یاد آورشكوه غدیر اول است. چه باید بكنند; به دیگر سخن، در این كهچگونه بایست «غدیر» را گرامى داشت، به فرازهایى ازكلاممعصومان(علیهم السلام)در این زمینه اشاره مىكنیم.
روز غدیر، عید بزرگ
امیر المومنین در خطبه غدیریه فرمود: «ان الله جمع لكم معشرالمومنین فى هذا الیوم عیدین عظیمین كبیرین.» اى گروه مومنان،خداوند براى شما در این روز دو عید بزرگ و عظیم را جمع كردهاست.
چنان كه پیش از این نیز گفته شد، هنگامى كه امام خطبه غدیریهرا ایراد فرمود، روز جمعه روز غدیر بود; به همین دلیل، تعبیربه «عیدین» (دو عید)كرده، هر دو را با عظمت و بزرگى یادمىكند. این خود بهترین دلیل بر «تعید» (عید گرفتن)و برگزارىمراسم جشن و سرور و بزرگداشت این روز است.
در عید بودن غدیر، روایات متعددى از پیامبر و امامان معصومرسیده است.
پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله مىفرماید: «یوم غدیر افضل اعیادامتى.»
روز غدیر خم بهترین عید امت من است.
امام صادق(ع)اینروز را «یوم عید و یوم فرح و سرور و اشرف و اعظم اعیاد»مىخواند.
برخى از بزرگان و دانشمندان اسلام چون ابوریحان بیرونى، ابنطلحه شافعى و ابن خلكان و.... نیز این روز را عید یاد كردهاند.
روز عبادت و بندگى
1- روز عبادت(یوم العباده)
هر نوع عبادتى در این روز مطلوب است; اما آنچه بیش از همهمورد تاكید قرار گرفته، روزه است كه معادل صد حج و صد عمرهمقبول شمرده شده است.
امام صادق(ع)روزه این روز را كفاره شصتسال گناه دانسته است.
آن حضرت همچنین فرمود: «هو یوم عباده و صلاه و شكرلله و حمد لهو سرور...»
روزه غدیر، روز عبادت و نماز، شكر خدا و سپاس او و روز شادىاست.
2- روز صلوات(و یوم اكثار الصلوات على محمد و آل محمدروزى است كه دوستان اهلبیت پیامبر باید بسیار صلوات بفرستند.
صلوات با همه اختصارش در بر دارنده كلیه معارف اسلامى(مبدا،نبوت، ولایت و قیامت)است، افزون بر این، صلوات بر محمد و آلمحمد، براى پاكیزگى اخلاق و كفاره گناهان خود ما است; در زیارتجامعه چنین مىخوانیم: و جعل صلواتنا علیكم و ما خصنا به منولایتكم طیبا لخلقنا و طهاره لانفسنا و تزكیه لنا و كفارهلذنوبنا.
3- روز سبقت(هو یوم السبقه)
روز پیشى گرفتن در انجام عبادات و مستحبات است. در حقیقت عیدغدیر ظرف عمل به «فاستبقوا الخیرات... و سارعوا الى مغفره»شمرده مىشود.
4- روز خشنودى(یوم الرضا)
روزى است كه انسان باید از مقدرات الهى خشنود باشد. از امرالهى مبنى بر ولایت على و ائمه(علیهم السلام)گرفته تا وجوبعبادات یا تنگناهاى معیشتى و اقتصادى تا بتواند در پرتونورانیت این روز به عبدى راضى و مرضى تبدیل شود.
امور تربیتى و علمى
1- روز گسترش دانش(یوم نشر العلم)
روزى است كه باید به نشر دانش همت گمارد، اگر چه این روز بهخاطر حرمتش تعطیل عمومى است و حوزههاى علمى و مراكز دانش بستهاست، اما استادان و مبلغان باید به شیوهاى دیگر به نشر علوم وتحصیل آن بپردازند.
2- روز خود سازى(یوم التزكیه)
در كنار امور مورد سفارش در این روز، آنچه در بالاترین درجهاهمیت قرار دارد، پرداختن به تزكیه نفس است. اگر این بزرگترینمعضل اشخاص و جوامع حل گردد، همه چیز حل مىشود. از این روى،باید از فرصت طلایى غدیر كه مورد توجه خداوند و فرشتگان واولیاء است. به بهترین نحو استفاده كرد.
3- روز ترك گناه(یوم ترك الكبائر والذنوب)
در این روز، مومنان كه خود را در پرتو ولایت علوى مىبینند وبه ولى الله منسوب مىدانند. سعى كنند از گناه خوددارى كنند.
شایسته توجه است كه مومن باید همواره از گناه دور باشد; امااین روز، به دلیل حرمت مضاعفش توجه فزونترى مىطلبد.
4- روز مژده(یوم البشاره)
روز غدیر روز مژدگانى است. مژده به این كه در این روز اعمالقبول، تلاشها پر ثمر، گناهان بخشوده و دعاها مستجاب است، درروایت رضوى(ع) كه عنوانهاى این فصل از آن گرفته شده است.
مىخوانیم:
«یوم تقبل اعمال الشیعه و محبى آل محمد، و هو الیوم الذىیامر فیه الكرام الكاتبین ان یرفعوا القلم عن محبى آل محمد وشیعتهم و یوم یستجاب فیه الدعا... »
روز غدیر روزى است كه اعمال شیعیان و محبان آل محمد قبولمىشود; و در این روز خداوند به كرام الكاتبین دستور مىدهد ازنوشتن اعمال ناپسند دوستان و شیعیان آل محمد دستبر دارند وآنها را محو كنند; و این روزى است كه دعا در آن مستجاب است.
اخلاق و وظایف اجتماعى
1- بر گرفتن غم از چهرهها(هو یوم تنفیس الكرب)
روزى است كه همگان باید شاد باشند. باید آنان كه توانایىدارند، در رفع مشكلات افسردگان و ناتوانان بكوشند تا همه دلشادباشند. البته این كار در همه زمانها پسندیده است; اما در روزعید بزرگ اهل ولا اجرى دو چندان دارد.
2- روز دوستى(یوم التودد)
روزى است كه باید ارزش دوستى و دوستدارى زنده شود. مراد ازدوستى، دوستى با محبان خدا، پیامبر و ائمه است كه مظهرى ازتولاى قرآن شمرده مىشود.
3- روز دیدار و دیدنى(من زار مومناادخل الله قبره سبعین نوراو وسع فى قبره.)
هر كس در این روز به دیدار مومنى برود، خداوند قبرش را پر ازنور مىكند و از تنگناى قبر رهایش مىسازد. نور قبر و گشادگى آنمسبب از نورانیتى است كه در دیدار مومن بر چهرهاش حاضر مىشود.
4- روز آرایش(هو یوم الزینه)
روزى است كه انسان باید، افزون بر خودسازى باطنى، ظاهر خویشرا نیز بیاراید. در روایات مىخوانیم: «فمن تزین لیوم الغدیرغفرالله له كل خطیئه عملها» . هر كس در روز غدیر خود رابیاراید، خداوند گناهانش را مىبخشد.
اخلاق مالى و اقتصادى
1- روز بخشش(یوم الحباء و العطیه)
حبوه و عطیه هر دو به معناى بخشش بلاعوض است. خوب است مومناندر این روز با پیروى از پیشوایان دینى، به ویژه مولاى متقیانعلى ابن ابىطالب(ع)، با بخشش به نیازمندان كمك كنند. امامرضا(ع)در این روز هدایاى بسیار به مردم مىبخشید.
2- روز اطعام
شایسته است اهل ولا در روز غدیر مجالس سور و سرور برگزار كنندو مومنان، به خصوص مستمندان، را به صرف غذا فرا خوانند تا ازاجر عظیم و پاداش بس بزرگ آن محروم نشوند; زیرا اطعام در اینروز ثواب بسیار دارد. «و من اطعم مومنا كان كمن اطعم جمیعالانبیاء و الصدیقین.»
هر كه در روز غدیر مومنى را اطعام كند مانند این است كهتمامى انبیاء و صدیقان را اطعام كرده است. بر اساس برخى ازروایتها، در این روز گروه زیادى از مردم براى صرفغذا،(افطار)مهمان امام هشتم(ع)بودند.
3- روز صدقه دادن
امام على(ع)در خطبه غدیریه مىفرماید: «فالدرهم فیه بماهالف درهم و المزید من الله.» صدقه دادن یك درهم در این روز باصدقه دادن صد هزار درهم و بیشتر در دیگر روزها برابر است.
4- وام دادن
امام على(ع)مىفرماید:
«من استدان لاخوانه و اعانهم فانا الضامن على الله.» هر كسدر این روز به برادران(نسبى، رضاعى، ایمانى و...)خود وامى دهدو آنها را كمك كند، من آن را ضمانت مىكنم.
حضرت در ادامه سفارش مىكند كه در این روز، بر عیال(زن وفرزندان)خود سختگیرى نكنید و گشایش خاصى قرار دهید; بهبرادرانتان نیكى كنید، با یكدیگر خوش برخورد باشید و هنگامملاقاتها، مصافحه(دست دادن)را از یاد نبرید.
سخن پایانى
آنچه گذشتبه خوبى نشان مىدهد كه جریان غدیر تنها یك رخدادتاریخى یا یك بحث روایى و سیاسى نیست و حتى به رغم تصور عموم،حد فاصل تشیع و تسنن در مسئله خلافت نیز نیست; زیرا این دو فرقهبر سر وقوع حادثه تاریخى غدیر، یا صدور روایت آن یا لزوم وجودامام و رهبر اختلاف ندارند. آنچه در این رهگذر مورد ابرام نقض وفریقان است لزوم تنصیصى بودن نصب امام و ولى است.
شیعه این معنى را با توجه به دلایل قرآنى، روایى، تاریخى وعقلى اثبات مىكند و معتقد است كه باید خداوند «امام» را معینو منصوب كند.
بنا بر این، غدیر معرف ولایت است; یعنى مظهر ولایت كبراىالهى(ولىالله)بر عالم و آدم است; به عبارت دیگر، غدیر سر فصلعقیدهاى است كه سرچشمه همه طاعتها، و نمود رسالت و نبوت همهانبیا است. غدیر كلمهاى است كه پیشوندش لاهوت و رسالت و پسوندآن امامت و ولایت است.
غدیر جملهاى است كه مبتداى آن توحید و خبرش معاد و ربطش ولایتاست. پس بر ما است كه با درك ربط توحید و نبوت و ولایت همهعقاید، اخلاقیات و اعمال خود را با ولىالله الاعظم(صراط مستقیممجسم)بسنجیم و بر وفق آن رفتار كنیم.