شركت ملی نفت ژاپن از سال 1967 تأسیس شده و وظیفة اصلی آن تأمین نفت مورد نیاز ژاپن است. اما بر خلاف اكثر ارگانهای دولتی در كشور ما، این شركت تنها خود را مسئول وظایف اولیه و نیازهای روزمرة كشورش ندانسته و اقدامات دوراندیشانه‌ای در زمینة حمایت از صنعت و تكنولوژی داخلی و تضمین آیندة نفت كشورش صورت داده است.
متأسفانه در كشور ما اگر یك وزارتخانه یا سازمان دولتی مأمور تأمین برق، آب، نفت، گاز، راه، مسكن و امثالهم می‌گردد، معمولاً تنها همان وظیفة اولیه را مد نظر قرار داده و در زمینة توسعة تكنولوژی و حمایت از صنایع داخلی، مسئولیتی را نمی‌پذیرد. باور غالب مدیران اینگونه وزارتخانه‌ها و سازمانها اینست كه مسئولیت توسعة تكنولوژی و حمایت از صنعت نیز مسئولیتهایی بخشی هستند كه باید ارگانهای مسئول آنها در مقابل آن پاسخگو باشند. نگاهی به برنامه‌های شركت ملی نفت ژاپن (JNOC) می‌تواند در این راستا بسیار درس‌آموز باشد:
ژاپن پس از آمریكا دومین مصرف‌كننده بزرگ انرژی در جهان است و منابع بومی محدودی دارد. فقدان منابع مهم انرژی طبیعی بومی، وابستگی به واردات را جهت تأمین بیش از 80 درصد نیاز انرژی این كشور موجب شده است. این مقدار بیش از سه برابر مقدار 25 درصد ثبت شده توسط اعضای سازمان توسعه و همكاری اقتصادی (OECD) می‌باشد. 8/99 درصد نفت مصرفی ژاپن، كه معادل 55% نیاز انرژی این كشور است، از طریق واردات تأمین می‌شود و این میزان بسیار زیاد است.
از طرف دیگر بحرانهای نفتی كه در دهه‌های گذشته اتفاق افتاده و باعث افت رشد اقتصادی كشورهای توسعه‌یافته گردیده است، لزوم تدبیری دوراندیشانه در مورد تأمین مستمر و تضمین شدة نفت برای آیندة این كشورها را روشن می‌سازد. هنوز ممكن است در هر زمانی وقایع سیاسی پیش‌بینی نشده‌ای اتفاق افتاده و بحرانی در قیمت جهانی نفت و تأمین مستمر آن رخ دهد.
كشورهای پیشرفته البته در راستای رفع نگرانیهای فوق اقدامات اساسی انجام داده‌اند كه از آن جمله می‌توان به كشف منابع جایگزین، كنترل سیاسی كشورهای تولیدكننده و "ذخیره‌سازی نفت" اشاره كرد. ژاپن نیز در زمینة "ذخیره‌سازی نفت" اقدامات گسترده‌ای انجام داده است كه در این زمینه می‌توان به: "مروری بر سیاستهای انرژی ژاپن" مراجعه كرد.
آینده‌نگری ژاپن:
اما علاوه بر اقدامات فوق، شركت ملی نفت ژاپن با حمایت از شركتهای داخلی خود سعی كرده است كه در تولید جهانی نفت سهمی برای كشورش دست و پا كند. این رویكرد از این جهت جالب توجه است كه ژاپن هیچگونه منابع نفتی ندارد و ظاهراً نبایستی سهمی در تولید نفت داشته باشد.
تاكنون سخن این بوده است كه كشورهایی مانند ژاپن، بدون برخورداری از منابع طبیعی سرشار، با تكیه بر توانمندیهای صنعتی و تكنولوژیك خود، به درآمدهای انبوهی دست یافته‌اند، اما در اینجا سخن این است كه ژاپن بدون برخورداری از منابع نفتی، نفت تولید می‌كند!
این نكتة اخیر حتی با توفیقات ژاپن در صنایع فولاد نیز قابل مقایسه نیست. در صنعت فولاد، ژاپن بدون برخورداری از منابع طبیعی (مانند سنگ آهن و زغال سنگ) جایگاهی رفیع در سطح بین‌المللی یافته است. این توفیقات ژاپن، در فرآوری مواد خام بوده است، نه در تولید آن. به عبارت دیگر ژاپن سنگ آهن و زغال سنگ را می‌خرد و فولاد تولید می‌كند، نه اینكه سنگ آهن تولید كند. اما این بار شركت ملی نفت ژاپن به اكتشاف و استخراج نفت خام نیز فكر می‌كند!
اگر نظریات رایج اقتصادی همچون "مزیت نسبی" را ملاك قرار دهیم، به نظر می‌رسد كه اتخاذ چنین سیاستی از جانب ژاپن دور از انتظار است. ولی ژاپنیها وابستگی خود به نفت به عنوان تأمین‌كنندة نیمی از نیاز انرژی كشورشان را تهدیدی بزرگ قلمداد كرده و در راه رفع این نگرانی گوش به نظریات رایج نمی‌دهند. مشاركت ژاپن در طرحهای اكتشاف و استخراج كشورهای دارندة نفت، می‌تواند راه‌حلی برای تضمین واردات نفت با قیمت مناسب از این كشورها باشد.
اقدامات شركت ملی نفت ژاپن در جهت حمایت از صنعت و تكنولوژی:
بدیهی است كه راه توفیق ژاپن در رویكردی كه پیش گرفته است اینست كه شركتهای ژاپنی به درجه‌ای از توان صنعتی و تكنولوژیك دست یابند كه كشورهای دارندة منابع نفت، دست نیاز به سوی آنها دراز كنند. به عبارت دیگر شرط همكاری متقابل اینست كه یك كشور یا مواد خام داشته باشد و یا تكنولوژی. ژاپن كه از منابع نفتی بی‌بهره است، بایستی در تقویت توان تكنولوژیك شركتهای خود بكوشد. شركت ملی نفت ژاپن درست در همین راستا حركت كرده و اقدامات زیر را به انجام رسانده است:
1- در جهت مشاركت شركتهای داخلی در قراردادهای خارجی، مساعدتهای مالی و فنی گسترده‌ای از آنها به عمل آورده است. در این راستا در حدود 300 پروژة اكتشاف و تولید نفت را تا آخر مارس 1999 مورد حمایت قرار داده است كه رقم قابل توجهی می‌باشد. ژاپن حتی در مناطقی كه احتمال وجود منابع نفتی در آنها بوده است، سرمایه‌گذاری كرده است. سرمایه‌گذاری شركت ملی نفت ژاپن، شامل تأمین حدود 80 درصد سرمایة خطرپذیر شركتها (به صورت مشاركت یا وام كم‌بهره) و ارائة ضمانت جهت 60 درصد سرمایة توسعه‌ای آنها (كه از طریق وام بانكی تأمین شده است) می‌باشد.
2- مطالعات گستردة زمین‌شناختی و ژئوفیزیكی را در مناطق مختلف جهان هدایت و راهبری كرده است.
3- مركزی جهت جمع‌آوری اطلاعات مختلف مربوط به تولید و اكتشاف نفت و گاز به وجود آورده است.
4- مركز تحقیق و تكنولوژی (TRC) تأسیس نموده است كه برای صنعت نفت ژاپن به تحقیق و توسعه بپردازد و تكنولوژیها و نوآوریهای جدید خود را به این صنعت تزریق كند.
5- شركت ملی نفت ژاپن، علاوه بر تكنولوژیهای فرآوری و تكنولوژیهایی كه كارایی و كیفیت تولید را ارتقا می‌بخشند، به تكنولوژیهای اكتشاف و تكنولوژیهایی كه حجم و كمیت تولید را افزایش می‌دهند توجه ویژه‌ای مبذول داشته است. در این راستا به فعالیتهای تحقیقاتی گسترده‌ای، چه به صورت مستقل و چه با مشاركت كشورهای دارندة نفت و گاز دست یازیده است.