دلایل ایجاد نفخ چیست؟ علاوه بر برخی بیماریهای گوارشی، مصرف غذاهای نفاخ، سریع غذا خوردن، مصرف نوشابه‌های گازدار، بلعیدن هوای زیاد همراه با غذا، یبوست، استرس و حتی ناراحتی‌های روزانه از جمله عادات بد غذایی ایجاد کننده نفخ هستند.

به طور کلی یک روده نرمال روزانه 7 تا 10 لیتر گاز تولید می‌کند و بیشتر گازهای تولید شده در داخل خون جذب می‌شود و فقط 600 میلی‌لیتر از گازها بیرون رانده می‌شود. لازم به ذکر است که عمده‌ترین گازهای تولید شده نیتروژن است که حدود 90 درصد گازهای دفعی را تشکیل می‌دهد.

 

نفخ به احساس ورم و پری شکم و افزایش میزان گاز در مجاری گوارش اطلاق میگردد. علت نفخ معمولا وجود گاز زیاد نیست، بلکه به خاطر کندی انقباضات عضلانی و حرکات دودی مجاری گوارش میباشد. مصرف غذاهای چرب تخلیه معده را به تاخیر انداخته و ایجاد نفخ میکنند. نفخ میتواند به علت نشانگان روده تحریک پذیر باشد (که در آن انقباضات روده ای نامنظم میگردد)- علت دیگر نفخ میتواند تند تند غذا خوردن باشد. همچنین نفخ میتواند نشانه برخی بیماریها مانند آپاندیسیت و یا سنگ کیسه صفرا باشد. یبوست نیز ایجاد نفخ میکند. نفخ بیشتر در زنان بروز میکند. علت آن هم تغییر در سطح هورمونهای بدن و افزایش احتباس آب و نمک در بافتهای بدن، پیش از قاعدگی میباشد. مصرف غذاهای نفاخ از دیگر علل عمده و شایع ایجاد . بر.ز نفخ است.

 

علت نفخ زایی هفت ماده غذایی پر مصرف و معمول که نفاخ هستند را می توان به شرح ذیل عنوان کرد:

1- سبزیجات: قند موجود در برخی از سبزی‌جات موجب بروز نفخ، پس از مصرف آنها می‌شود. پیاز، سیر، کلم و کنگر که حاوی فروکتوز هستند، به همراه کلم، مارچوبه و کلم بروکلی که حاوی قند رافینوز هستند، پس از فعل و انفعالات شیمیایی در دستگاه گوارش، منجر به تولید گاز در معده می‌شوند. همچنین سبزی‌جاتی همانند نخود‌فرنگی که فیبر آنها قابل حل است، موجب تولید گاز در روده بزرگ می‌گردند. آن دسته از سبزی‌جات که فیبر موجود در آنها حل نمی‌شود، منجر به بروز نفخ نخواهند شد.

2- میوه‌جات: برخی از میوه‌ها حاوی قندی به نام سوربیتول هستند. این قند، عامل موجب تولید گازهای گوارشی است و در میوه‌هایی مانند آلو سیاه، سیب، هلو، موز و گلابی یافت می شود. همچنین آدامس‌های بدون شکر و مواد غذایی که برای شیرین کردن آنها از همین قند استفاده می‌شود نیز دارای این خاصیت هستند.

3- موادغذایی حاوی نشاسته: نشاسته حاوی مقادیر زیادی کربوهیدرات است. قرار گرفتن کربوهیدرات در دستگاه گوارشی و طی شدن فرآیند هضم آن، منجر به ایجاد گاز در روده بزرگ خواهد شد. در این میان، گندم و به طبع آن، نان و ماکارونی از عوامل نفخ روده بزرگ هستند. همچنین سیب زمینی و ذرت هم در تولید گازهای روده بزرگ موثر هستند. در این میان برنج برعکس دیگر موادغذایی نشاسته دار، تاثیری در بروز نفخ ندارد.

4-  شیر و لبنیات: شیر و سایر لبنیات حاوی قندی به نام لاکتوز هستند و این قند در فرآیند گوارشی منجر به تولید گاز خواهد شد. حتی دستگاه گوارشی شما در صورتی که آنزیم لاکتاز را به اندازه کافی در اختیار نداشته باشد، با این دسته از موادغذایی مشکل خواهد داشت. شیر، بستنی و پنیر منجر به تولید گاز در روده بزرگ خواهد شد.

5- جو دو سر: جو دوسر، حاوی مقادیر زیادی فیبر کاهش دهنده کلسترول است که خوردن آن می‌تواند کمک زیادی به سلامت شما بکند. اما به سبب اینکه این فیبر به راحتی حل شدنی است، خوردن آن منجر به تولید گازهای روده بزرگ می‌شود. لذا در صورتی که می‌خواهید از فواید جو بهره ببرید، بهتر است که آن را کم کم به رژیم غذایی خودتان اضافه کنید.

6- لوبیا: لوبیا از مهمترین دلایل بروز نفخ معده است. این موضوع به 2 دلیل در لوبیا شدت دارد. اول اینکه لوبیا حاوی رافینوز، همان قند موجود در سبزی‌جات است و این قند در فرآیند گوارشی گاز زیادی را تولید می‌کند. علاوه بر این، لوبیا حاوی فیبری است که به راحتی حل می‌شود و این موضوع هم تولید گاز را دو چندان می‌کند.

7- نوشابه و نوشیدنی های گاز‌دار: همان نوشابه‌های خوشمزه و گازداری که به شما حس تازگی می‌دهند، باعث می‌شوند تا فرآیند گوارشی معده با آن حجم عظیم از گاز را مختل کنند، که در نتیجه آن، مجبور به آروغ زدن می‌شوید. همچنین فروکتوز موجود در نوشابه‌ها که برای شیرین کردن از آن استفاده می‌شود، موجب به تولید گاز در روده بزرگ نیز خواهد شد.

به طور کلی مواد غذایی را از نظر میزان تولید گاز به 3 دسته تقسیم می‌نمایند :

الف ) غذاهایی که ایجاد مقادیر زیادی گاز می‌کنند. شامل : شیر و فرآورده‌های لبنی. حبوبات به ویژه انواع لوبیا و عدس و سبزیجاتی مثل انواع کلم – پیاز – پیازچه – ترب و تربچه – شغلم – فلفل سبز و قرمز – هویج –کرفس – میوه‌هایی نظیر سیب، موز، انگور، کشمش، زردآلو و آلو، طالبی ، گرمک، خربزه قندک، هندوانه و آوکادو.

ب) غذاهایی که ایجاد مقادیر متوسط گاز می‌کنند شامل خمیری که در پخت شیرینی به کار می‌رود. سیب‌زمینی، بادمجان و آب کربنات.

ج) غذاهایی که ایجاد مقادیر معمولی گاز می‌کنند. شامل گوشت و ماهی، سبزیجاتی مثل خیار و کاهو و میوه‌های خشک همانطور که ذکر گردید حبوبات از مواد غذایی هستند که تولید مقادیر زیادی گاز می‌نمایند. زیرا حبوبات حاوی قندی به نام Raffinose هستند که قابل هضم نبوده ولذا در روده می‌ماند و در روده بزرگ تبدیل به اسیدهای چرب و گاز ئیدروژن می‌شود و در نتیجه برای بیمار ایجاد نفخ می‌کند.