طی قرنهای 16 و 17 میلادی تحولی در دیدگاه بشر نسبت به آسمان و زمین روی داد. منجمانی چون كپرنبك، گالیله و كپلر بكمك تلسكوپ دامنه آگاهی بشر از هستی را وسعت بخشیدند. تا آن زمان شناخت بشر از آسمان محدود به قوه بینایی بود و ابزاری برای مشاهده آسمان وجود نداشت. این منجمان با بهره گیری از تلسكوپ، بر باورهای باطل بشر درباره مركزیت زمین در كائنات، خط بطلان كشید.

تلسكوپ در قرن 18 برای منجمان به ابزاری غیر قابل چشمپوشی بدل شده بود. با پیشرفت فن تراش عدسی ها و علوم اپتیك، تلسكوپهای بزرگتر و بهتر در رصد خانه ها نصب شد. حال آدمی سیارات و ستارگانی را می دید كه قبل از اختراع تلسكوپ از وجود آنها بی خبر بود. او به مدد تلسكوپ پی برد جهان بزرگتر از پندارهایش است.

با افزایش بزرگنمایی و وضوح تصاویر تلسكوپها، حوضه شناخت بشر از دنیای پیرامونش، بزرگ و بزرگتر شد. با این حال در آغاز قرن بیستم، اغلب ستاره شناسان اعتقاد داشتند كه، جهان فقط از یك كهكشان تشكیل شده است كه همان راه شیری است كه منظومه شمسی از اجزای آن است.

در سال 1924 ادوین هابل، ستاره شناس آمریكایی با استفاده از تلسكوپ 100 اینچی خود كهكشانهای بسیاری، خارج از كهكشان راه شیری، رصد كرد. وی مشاهده كرد كه كهشكانها در حال دور شدن از یكدیگر هستند. پس جهان در حال گسترش است. كشف وی بار دیگر مرزهای شناخت هستی را فرو ریخت و در پی آن نظریه انفجار بزرگ مطرح شد كه تاكنون بهترین پاسخ به دورشدن كهكشانهاست.

منجمان، برای مشاهده بهتر آسمان، تلسكوپها را در كوهستانها و نواحی عاری از گرد و غبار و نور شهرها، نصب می كنند با این وجود برای رصد آسمان، در بند شرایط جوی هستند.

تلسكوپی در فضا

در سال 1923 هرمان ابرت، كه یكی از بزرگان صنایع موشكی آلمان، در مقاله ای به امكان قرارگیری تلسكوپی در مدار، توسط راكت، اشاره كرد. در سال 1946 دانشمند دیگری بنام لیمان اسپیتزر، به بررسی مزایای بهره گیری از تلسكوپی در آنسوی اتمسفر آشفته زمین پرداخت. لیمان وجود گازها و گرد و غبار موجود در جو زمین را عامل افت كیفی تصاویر بدست آمده از اجرام آسمانی می دانست. در سالهای 1960 تا 1970 میلادی دانشمندان بر لزوم بهره گیره از تلسكوپی بزرگ در خارج از جو زمبن توافق داشتند ولی سفینه ای كه بتواند تلسكوپی بزرگ و كار آمد را در مدار قرار دهد، وجود نداشت.

با ساخته شدن شاتل فضایی و امكان حمل محموله های بزرگ پروژه ساخت تلسكوپ فضایی سرعت گرفته و سر انجام در سال 1985 یك عدد تلسكوپ فضایی توسط ناسا آماده قرارگیری در مدار بود. بعدها این ابزار پیچیده و دقیق بیاد منجم بزرگ آمریكایی، هابل نام گرفت.

تا سال 1990 كه مشكلات حمل تلسكوپ فضایی برطرف می گشت، از آخرین تكنولوژی ها، برای به روز آوری و ارتقا ابزارهای دقیق تلسكوپ فضایی استفاده شد. از جمله سلولهای خورشیدی، كامپیوترها و ابزار های مخابراتی و هدایت آن ارتقا یافت و آزمایشهای بسیاری برای اطمینان از صحت كاركرد تلسكوپ فضایی به عمل آمد. در نهایت در سال 1994 شاتل فضایی دیسكاوری، تلسكوپ فضایی را در فضا رها كرد تا چشمان بشر از فراز جو مغشوش زمین، نظاره گر بی كران آسمان باشد. بدینسان هابل در مداری به فاصله 600 كیلومتری زمین قرار گرفت، تا پرده از اسرار هستی بردارد.

بهره گیری مداوم از آخرین تكنولوژی

هابل بگونه ای طراحی شد، كه قابلیت، سرویس و بهبود سیستمهایش توسط فضانوردان مهیا باشد. این ماشین پیچیده و دقیق از قطعاتی تشكیل می شود كه جداگانه قابل ارتقا هستند. هابل تاكنون بارها توسط فضانوردان تعمیر و ویا اجزای سیستمهایش به روز شده اند. ضریب دقت و كیفیت تصاویر هابل تاكنون بیش از 10 برابر ارتقا یافته است. خطاهای لنزها و ابزارهایش طی سالها رفع شده، و اكنون تصاویری بسیار واضح تهیه و به زمین ارسال می كند.

این تلسكوپ به مدد بازسازی و به روز آوری مداوم توانسته است پس از 15 سال همچنان به ارسال تصاویر بی نظیرش بپردازد.

كوششهای هابل

- هابل هر روز بین 10 تا 15 گیگابایت تصویر برای ستاره شناسان ارسال می كند. حجم این داده ها تا كنون بیش از 10 ترا بایت بوده است.

- هابل بیش از 400000 رصد جداگانه از اجرام آسمانی به عمل آورده است.

- هزاران مقاله نجوم بر اساس اطلاعات هابل نوشته شده است.

- هابل هر 95 دقیقه یك دور مدار خود به دور زمین را می پیماید و تا كنون مسافتی بالغ بر 3 میلیارد مایل پیموده است.

- هابل سرانجام تحقیقات 8 ساله محاسبه سرعت گسترش كهكشنها را از یكدیگر پابان داد.

- هابل اولین تلسكوپ نوری بود كه توانست از یك سیاه چاله تصویر برداری كند. این سیاه چال جرمی معادل چندیدن میلیارد برابر خورشید دارد.

- هابل برای اولین بار تصاویری واضح از تولد و مرگ ستارگان ارائه داد.

- در سال 1994 هابل از برخورد ستاره ای دنباله دار با مشتری تصویربرداری كرد.

- دور ترین و قدیمی ترین اجرام آسمانی نسبت به زمین كه تا كنون نور آنها به زمین رسیده است نیز توسط هابل ثبت شده اند.

تاكنون بهترین تصاویر بدست آمده از اجرام آسمانی توسط هابل تهیه شده اند. این تلسكوپ بزودی باز نشسته می شود و اكنون دانشمندان به دنبال جایگزینی آن هستند.