در هفتاد کیلومتری غرب لاپاز (پایتخت بولیوی) و در ارتفاعات آند، خرابه‌های اسرارآمیزِ شهر باستانی پوما پونکو آرمیده است. بناهای سنگی واقع در این مکان خیال‌انگیز، تا هشت متر ارتفاع و 100 تن وزن دارند. باستان‌شناسان هنوز بر سر تاریخ دقیقی برای ساخت این مجموع? باستانی توافق نکرده‌اند.

پوما پونکو مجموعه آثار تاریخی است که بخشی از منطقه‌ی باستانی تیواناکو را تشکیل می‌دهد. پوما پونکو (معنی قلمرو  پوما)، به داشتن سنگ‌های عظیم، پیچیدگی طراحی و دقت فوق‌العاده‌ای که در برش و طرز قرارگیری آن‌ها دیده می‌شود، شناخته شده‌ است. شیو? ساخت، قرارگیری سنگها و فرم‌ دهی آنها در پوما پونکو، چنان جذاب است که این مکان را در زمر? حیرت‌انگیز‌ترین بناهای تاریخی جهان قرار می‌دهد.

نگاه دقیق و موشکافانه به  نمونه سنگ‌های تراشیده شده در پوما پونکو، به وضوح اثر ابزار پیشرفته یا ماشین را در خلق آنها نمایان می‌سازد.

برخی سنگهای تراش‌خورده در این مکان، از چنان ظرافتی برخوردارند، دارای چنان زوایای قائمه و تیزی هستند و در عین حال چنان صیقلی‌اند که تنها نمونه‌های اندکی مانند آنها در جهان وجود دارد.

سنگ‌های عظیم این مکان باستانی، از معادنی بریده، استخراج شده و به اینجا حمل شده‌اند که تا پوما پونکو 100 کیلومتر فاصله دارند. پوما پونکو در ارتفاع حدود چهارهزار متری از سطح دریا قرار دارد، جایی که بطور طبیعی درختی رشد نمی‌کند. و نمی‌توان برای ساخت غلطک چوبی به منابع طبیعی این منطقه امیدوار بود.

در نزدیکی پوما پونکو، خرابه‌های تیاهواناکو قرار دارد، پایتختی باستانی که دانشمندان تصور می‌کنند زمانی مرکز تمدنی درخشان با حدود چهل هزار نفر سکنه بوده است. تمدن تیاهواناکو از بزرگترین تمدن‌های سرخپوستان آمریکای جنوبی بوده که بر اساس اسطوره‌ها، در آن تمامی نژادهای موجود انسانی، کنار هم می‌زیسته‌اند. نمونه‌ی این تنوع نژادی را در مجسمه‌های باقیمانده در این مکان هنوز می‌توان دید: چهرک‌هایی با دماغ‌های کشیده یا دماغ‌های پهن، با لبهایی نازک یا لبهایی کلفت، باپوستی سفید یا دارای جمجمه‌هایی کشیده. تیاهواناکو بخش مهمی از تمدن اینکا بوده‌است که وابسته به تمدن پیش از کشف آمریکا به دست اروپاییان است.

یکی از مهم‌ترین کشفیات باستانشناسی در پوما پونکو و تیاهواناکو، ظرف‌های مشهور به فونته ماگنا هستند: این تغارهای سرامیکی، منقش به خط میخی سومری و حروفی شبیه به خط هیروگلیف ماقبل سومر هستند.