سال‌ها طول می‌کشد تا یک شکستگی کاملاً جوش بخورد. عوامل زیادی در جوش خوردن شکستگی‌ها نقش دارند؛ مانند سن بیمار، نوع استخوان شکسته‌شده، شدت نیرویی که به استخوان وارد شده و آن را شکسته است، آسیب نسج نرم همراه، باز یا بسته بودن شکستگی، وجود عفونت، بیماری‌های زمینه‌ای، تغذیه و داروهای مختلف. یک انسان بالغ با فعالیت فیزیکی متوسط، روزانه به 2500 کالری نیاز دارد که از طریق تغذیه تامین می‌شود. همین انسان در صورتی که دچار چند شکستگی شود، میزان کالری مورد نیاز وی به 6000 کالری افزایش خواهد یافت که باید از طریق تغذیه تامین شود. مطالب زیر در مورد نقش مواد مختلف در جوش خوردن شکستگی‌هاست.
پروتئین‌ها
مهم ترین ماده غذایی جهت تامین کالری، پروتئین‌ها می‌باشند. مصرف کم این‌ماده باعث می‌شود شکستگی ضعیف و دیر جوش بخورد. پروتئین‌ها باعث افزایش جذب کلسیم از روده و نیز جذب کلسیم توسط استخوان می‌گردند. یکی از مهم‌ترین مواد تشکیل دهنده پروتئین‌ها در این مورد لیزین نام دارد که در شیر کم‌چرب، ماهی، سویا و مخمرها یافت می‌شود. بهتر است پروتئین‌ها گیاهی باشد؛ زیرا پروتئین‌های حیوانی، مانند گوشت قرمز، باعث برداشت کلسیم از استخوان و دفع آن از کلیه‌ها می‌شوند. بهترین پروتئین‌های گیاهی به‌این منظور در غلات، لوبیا، و سبزیجات به مقدار زیادی وجود دارند.
مواد معدنی
مهم ترین مواد معدنی استخوان، کلسیم و فسفر است که به‌خصوص کلسیم در ماست کم چرب (هر لیوان ماست حدود 350 میلی گرم کلسیم دارد)، ساردین، سبزیجات سبز، اسفناج، بادام، پرتقال (هر عدد پرتقال متوسط حدود 50 میلی گرم کلسیم دارد)، سویا و بادام زمینی به وفور یافت می‌شود. بنابر‌این خوردن این مواد در جوش خوردن شکستگی‌ها مفید است. مواد معدنی دیگری که باعث جوش خوردن استخوان‌ها می‌شوند، عبارتند از: روی، مس، سیلیکون و منیزیم. روی به ساخته شدن کال (جوشگاه شکستگی) و همچنین تولید پروتئین‌های استخوان‌ساز کمک می‌کند. مس موجب تشکیل بافت همبند استخوان می‌شود. سیلیکون به تشکیل بافت همبند استخوان و افزایش جذب کلسیم از روده کمک می‌کند. منیزیم، جهت متابولیسم کلسیم ضروری است.
ویتامین k: باعث جذب کلسیم توسط استخوان و کاهش دفع آن از ادرار می‌شود. از طرف دیگر استخوان سازی را تحریک نموده و مانع پوکی استخوان است.
ویتامینb6 : تنظیم‌کننده اثرات ویتامینk روی استخوان است،
ویتامین e: ضد اکسیدانت‌های آزاد است که اثر تخریبی روی استخوان دارند.
بعضی از مواد غذایی دفع کلسیم را از ادرار افزایش می‌دهند و در نتیجه جوش خوردن استخوان را به تأخیر می‌اندازند. این مواد عبارتند از: کافئین (قهوه، نوشابه)، گوشت قرمز، مشروبات الکلی، شکر، شیرینی‌جات، نوشابه (مصرف بیش از حد شکر مانع جذب پروتئین‌ها و سایر مواد غذایی از روده می‌شود) و نمک.
ویتامین‌ها
ویتامین‌های e، b6 k d وc در تشکیل جوشگاه و در سرعت جوش خوردن شکستگی‌ها نقش مهمی دارند.
ویتامین c: به تشکیل بافت همبند کمک کرده و ضد استخوان مواد اکسیدانت است که مانع جوش خوردن هستند.
ویتامینd: تنظیم‌کننده جذب کلسیم مواد غذایی در روده است ( 15 دقیقه تابش آفتاب به پوست بدن در روز تمامی احتیاجات ویتامین d بدن را تامین می‌کند، البته تابش آفتاب نباید از پشت شیشه باشد.)
خلاصه
برای‌اینکه شکستگی زودتر جوش بخورد، رعایت نکات زیر در رژیم غذایی ضروری است: به مقدار کافی پروتئین (ترجیحاً پروتئین‌های گیاهی)، کلسیم (از طریق مواد غذایی یا داروهای مکمل)، مواد غذایی که لیزین دارند (شیر کم‌چرب، ماهی، سویا و مخمرها)، ویتامین‌های k، d، b6، c، e و مواد غذایی شامل منیزیم ، روی ، مس و سیلیکون مصرف کرده و از مصرف شکر، نمک، گوشت قرمز، مشروبات الکلی و کافئین (قهوه، نوشابه) بپرهیزید. در پایان باید گفت، یکی از عوامل اختلال در جوش خوردن شکستگی، سیگار است. مصرف دخانیات باعث می‌شود که قطر سرخرگ‌ها 25 درصد کمتر شود. این تنگی عروق، گذشته از عوارض زیادی که دارد، باعث می‌شود مواد غذایی و دیگر عوامل موثر به محل جوش خوردگی کمتر برسد و در نتیجه شکستگی دیرتر جوش بخورد و یا اصلا خوش نخورد.
دکتر محسن توکلی متخصص ارتوپد
زیبـا شــو دات کام