استفاده از باكتری های گوگرد خوار، قیمت هر بشكه نفت ایران را 15 دلار افزایش می دهد
محققان پژوهشكده صنعت نفت دانشگاه صنعتی شریف به تازگی با كشف گونه های جدیدی از میكروارگانیزم های گوگردخوار در مناطق نفت خیز كشور و با ابداع یك روش بیولوژیك جدید موفق به حذف گوگرد از نفت خام سنگین شده اند. دكتر جلال الدین شایگان، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف و مجری طرح در خصوص جزئیات و اهمیت كشف جدید خود كه بازتاب های قابل توجهی در مجلات معتبر علمی دنیا ازجمله نیوساینتیست نیز داشته است، می گوید: از آن جا كه در حال حاضر نفت استخراجی ما را بیشتر نفت خام سنگین تشكیل می دهد و ما در فروش نفت سنگین و تصفیه آن مشكل داریم اگر بتوانیم گوگرد آن را كاهش بدهیم، كیفیت نفت خام به دلیل كاهش میزان گوگرد و شكسته شدن مولكول های خیلی سنگین بالا می رود.
بنابراین بدین شكل كار پالایش نفت راحت تر خواهد شد ضمن این كه بهای فروش آن نیز بین 10 تا 15 دلار افزایش خواهد یافت.
وی همچنین اضافه كرد: نفت خام سنگین بین 4 تا 8 درصد گوگرد دارد كه مرغوبیت نفت را كاهش می دهد و به هنگام سوختن نیز آلاینده مهم co2 را به وجود می آورد و به طور كلی این نفت از نظر اقتصادی هم نفت مرغوبی نیست و لذا پروژه هایی را با شركت توسعه مهندسی نفت برنامه ریزی كردیم، در این پروژه چندگونه میكروارگانیزم از خاك های آلوده مناطق نفتی به ویژه جنوب كشور پیدا كردیم كه قادر هستند گوگرد نفت خام را تا میزان 90 درصد از بین ببرند كه بین آن ها هم باكتری و هم قارچ وجود دارد.
وی در پاسخ به این سوال كه آیا این روش بیولوژیكی روی كیفیت نفت نیز تاثیرگذار است یا خیر، گفت: در این روش كیفیت یا ارزش حرارتی نفت و تركیبات مفید آن كاهش پیدا نمی كند و خود نفت توسط باكتری ها خورده نمی شود، بلكه تنها گوگرد نفت از سوی باكتری ها جذب یا خورده می شود.
وی همچنین در گفت وگو با ایسنا اضافه كرد: در تحقیقات این طرح با رفتن به مناطقی كه مدت ها با نشت نفت خام مواجه بودند، به دنبال میكروارگانیزم هایی گشتیم كه برای رشد به مواد داخل نفت نیاز دارد.
از بین این نمونه ها، گونه هایی را كه از گوگرد تغذیه می كنند، پیدا كردیم؛ سپس مواد غذایی مختلفی را در اختیار این باكتری ها قرار دادیم اما گوگرد به آن ها ندادیم؛ در نتیجه این باكتری ها گوگرد مورد نیاز خود را از نفت استخراج كردند. ما متوجه شدیم كه این باكتری ها تركیبات پیچیده با وزن مولكولی بالا را كه شامل چند اتم گوگرد است از نفت جدا و گوگرد آن ها را جذب و مصرف می كنند.
به گفته رئیس انجمن مهندسی شیمی ایران این طرح در قالب یك رساله دكتری انجام شده است.
البته حذف سولفور به روش زیستی از تركیبات نفتی در دنیا انجام شده است و در ایران نیز اقداماتی مثل حذف گوگرد از گازوئیل به دلیل داشتن گوگرد بالا و افت مرغوبیت آن صورت گرفته است اما در مورد نفت خام سنگین كه در حال حاضر با توجه به افت فزاینده ذخیره نفت خام سبك ایران جزو محصولات بسیار مهم كشور به شمار می رود و تكیه ما نیز در مقطع كنونی روی نفت خام سنگین است، چنین كاری انجام نشده است.
وی ویژگی های روش ابداعی را اثربخشی و سرعت بیشتر تصفیه نفت و بی نیازی از شرایط بسیار خاص و دشوار دما و فشار كه از محدودیت های موجود در روش های متداول شیمیایی است، عنوان كرد.
خبرگزاری مهر نیز در این رابطه به گزارش نیوساینتیست به موفقیت محقق ایرانی اشاره و اعلام كرد: استاد دانشگاه صنعتی شریف به همراه یك گروه تحقیقاتی موفق به كشف و تجزیه نوعی قارچ شدند كه قادر است عملیات جداسازی تركیبات سولفور از نفت خام را به صورت موثر انجام دهد.
این قارچ ها تركیبات سولفور و نیتروژن را كه باعث ایجاد باران های اسیدی و آلودگی هوا می شود، از اجزای سوخت فسیلی جدا می كند.
نیو ساینتیست با اشاره به این كه در حال حاضر رایج ترین شیوه برای جداسازی تركیبات سولفور از نفت خام، ایجاد كنش شیمیایی این ماده با هیدروژن در دمای 455درجه سانتی گراد و تحت 204اتمسفر فشار است كه نتیجه دلخواه تولید كنندگان نفت را در بر ندارد، كشف جدید عضو هیئت علمی دانشگاه شریف را مورد بررسی قرار داده و این كشف را پیشرفتی بزرگ در صنعت تصفیه نفت عنوان كرده است.
بر اساس گزارش نیو ساینتیست، جلال شایگان و گروه تحقیقاتی وی در دانشگاه صنعتی شریف موفق به كشف و جداسازی نوعی قارچ به نام "Stachybotrys" شده اند كه می تواند تركیبات سولفور را با قدرت بالایی از نفت جدا كند.
این سایت می افزاید: شایگان و گروهش برای یافتن این قارچ ها به بررسی خاك های آلوده به نفت خام در پالایشگاه نفت و میدان نفتی كوه موند پرداختند و موفق به جداسازی میكروارگانیسم های جداكننده سولفور شدند. آزمایش ها نشان داد كه یكی از صفات موروثی غالب این قارچ، تاثیر بالای آن در جداسازی سولفور از نفت خام سنگین است. به عنوان مثال در یكی از نمونه ها، این قارچ موفق به جداسازی 76درصد از سولفور در عرض 3روز شده است.
رابین وان لیردام از دانشگاه بومنوگ در كشور هلند نیز در رابطه با این كشف به نیوساینتیست گفت: جداسازی سولفور از طریق شیوه های زیستی، شیوه ای كاربردی و مهم در تصفیه نفت است و كشف این محقق ایرانی می تواند در گسترش استفاده از این شیوه ها نقشی موثر ایفا كند.
نیوساینتیست با مقایسه شیوه كشف شده توسط شایگان با روش شیمیایی كه توسط محققان دانشگاه فناوری دلف گسترش یافته است، اعلام كرد: با این كه سرعت روش شیمیایی به نسبت روش های استفاده از باكتری یا قارچ های "Stachybotrys" بیشتر است اما نیاز به 140درجه سانتی گراد دما برای انجام فرآیند جدا سازی خواهد داشت این در حالی است كه شیوه شایگان در دمای اتاق قادر به انجام این عملیات خواهد بود.