ظهر روز هجدهم ذیحجه سال دهم هجری دومین حادثه بزرگ تاریخ اسلام بعد از بعثت پیامبر اكرم (ص) رقم خورد و به حیات اسلام جانی دوباره بخشید.
داستان غدیرخم از آنجا نمود بیشتری یافت كه در این سال پیامبر (ص) در آخرین سفر حج خود در بین انبوهی از مردم در منطقه غدیرخم رسالت خود را كامل كرد و هر آنچه به ایشان وحی شده بود را به مردم ابلاغ كرد.
آن حضرت ولایت و امامت را به عنوان یكی از مبانی و اصول اولیه و اساسی باور مسلمانان با صدای رسا فریاد زد.
ایشان در حضور انبوهی از حج گزاران فرمود: آیا من به شما از خودتان اولی و سزاوارتر نیستم؟ و همگان یك صدا جواب می‌دهند كه "چرا چنین است".
آن گاه فرمودند: من دو چیز گرانبها در میان شما می‌گذارم یكی ثقل اكبر كه كتاب خداست و دیگری ثقل اصغر كه اهل بیت من هستند. مردم، بر آنان پیشی نگیرید و از آنان عقب نمانید.
آن گاه دست علی (ع) را در دست گرفت و آن قدر بالا برد كه همگان او را در كنار رسول خدا(ص) دیدند و شناختند.
سپس فرمود: خداوند مولای من و من مولای مومنان هستم و بر آنها از خودشان سزاوارترم.ای مردم هر كس كه من مولا و رهبر اویم این علی هم مولا و رهبر اوست و این جمله را سه بار تكرار كرد.
از آن هنگام تاكنون این روز مقدس به‌دلیل اتمام نعمت‌ها در سایه تداوم خط رسالت در شكل و قالب امامت به عنوان یكی از اعیاد بزرگ مسلمانان گرامی داشته می‌شود.
روز غدیر به ویژه با تاكید پیامبر اكرم(ص) و ائمه اطهار (ع) در فرهنگ و ادبیات ملت‌های مسلمان به عنوان بزرگ‌ترین عید اسلامی درآمده است زیرا این رخداد از جهات مختلف حایز اهمیت است.
ازآنجا كه قبولی اعتقاد به‌توحید و عمل به دستورات الهی در گرو اعتقاد و التزام به ولایت است، امامت و رهبری به عنوان یكی از اصول اساسی اسلام برای طرح دولت اسلامی در روز غدیر شكل گرفت.
همه این ویژگی‌ها برای این روز بزرگ، موقعیتی والا و ارزشمند پدید آورد ، آن چنان كه رسول خدا(ص) و ائمه (ع) و مومنانی كه پیرو آنان بودند، از موقعیت این روز شادمان بوده و هستند.
اشاره قرآن به روز غدیرخم نیز حكایت از اهمیت و ارزش بی‌انتهای این روز دارد. آنجا كه در آیه سوم سوره مائده می‌فرماید: "الیوم اكملت لكم دینكم و اتممت علیكم نعمتی و رضیت لكم‌الاسلام دینا..."امروز (روز غدیر خم) دین شما را به حد كمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام كردم و اسلام را به عنوان دین برای شما پسندیدم.
ائمه اطهار (ع) نیز در سخنان خود به طور مكرر به اهمیت واقعه غدیرخم پرداخته‌اند، از جمله امام رضا(ع) كه در بخشی از سخنان خود می‌فرماید: "این روز (روز عید غدیرخم) روز كمال، روز ناراحتی شیطان و روزی است كه اعمال شیعه و دوستداران آل محمد (ص) پذیرفته شده و خداوند عمل مخالفان آنان را باطل و نابود می‌گرداند."
ایشان در جای دیگری می‌فرمایند: روز غدیر در آسمان مشهورتر از زمین است.
در روایتی نیز نقل شده كه از امام صادق (ع) پرسیدند: آیا برای مومنان غیر از عید فطر و اضحی و جمعه، عید دیگری هست؟ آن حضرت فرمود: آنها را عیدی هست بزرگ تر از اینها و آن روزی است كه امیرالمومنین (ع) در آن به خلافت و سروری مسلمانان از جانب خدا نصب شد پس رسول خدا (ص) پیمان ولایت او را بر گردن مردان و زنان در غدیرخم محكم ساخت.
سپس ایشان فرمودند: عبادت در آن روز برابر است با عبادت ? 80?ماه و سزاوار است كه در آن روز بسیار یاد خدای عزوجل شده و ذكر او گفته شود و درود و صلوات بر پیغمبر فرستاده شود.
از این رو غدیر را تنها نباید در قالب نام یك سرزمین یا یك روز خاص گنجاند و به راحتی از آن گذشت، غدیر را باید درك كرد و از چشمه جوشان معرفت آن به اندازه وسع خود چشید.
نام غدیر و حضرت علی (ع) بزرگمرد تاریخ همواره به یكدیگر گره خورده به گونه‌ای كه طلایه‌داران امامت با تكیه بر آن می‌توانند به سر منزل مقصود هدایت شوند.
غدیر روز پیام رسانی، تجدید میثاق، تكمیل دین و بیان حق و در واقع روز اسلام، قرآن و عترت است روزی كه پیروان واقعی مكتب حیات بخش اسلام بار دیگر روح و جان خود را با چشمه جوشان ولایت شست و شو داده و با اتصال به آن به مركز ثقل و هدایت نزدیك می‌شوند.
عاشقان ولایت و امامت با فرارسیدن عید غدیرخم به نوعی ارادت خود را به خاندان پیامبر (ص) و واقعه غدیر ابراز كرده و هركس بر اساس معرفت و ظرفیت وجودی خویش برگی از این دفتر برگرفته و می‌گذرد باشد تا همه رهروان ولایت رستگار شوند.