چكیده

        جدول داده - ستانده به عنوان یك ابزار فنی هم دارای محتوای غنی آماری است و هم به عنوان یك روش ، كاربردهای متنوعی در زمینه انواع تحلیل‌های اقتصادی دارد و از این رو دارای ویژگی خاصی در بین انواع امكانات آماری و روشهای تحلیل اقتصادی است . یكی از مهمترین قابلیت‌های جدول داده ستانده در زمینه تجزیه و تحلیل‌های اقتصادی ، كاربرد آن در تحلیل‌های ساختاری است . نظر به اینكه وضعیت ساختاری جوامع اقتصادی ، صرفاً در بلندمدت قابل تغییر است و به نحوی از تغییرات اوضاع و احوال اقتصادی كه تجزیه و تحلیل‌های كوتاه مدت دوره‌ای را طلب می‌كند متمایز است ، بنابراین تحلیل‌های مزبور مستلزم آگاهی از وضعیت ساختار اقتصادی در فاصله زمانی نسبتاً طولانی است كه براساس مقایسه تغییرات ضرائب و شاخص‌های مختلف بدست آمده از جداول داده ستانده ( جداول تحلیلی ) و با اعمال روشهای گوناگون، ‌مطالعات ساختاری در طول زمان را ممكن می‌سازد. مثالی از این قبیل كاربردها مورد ایالات متحده آمریكا  است كه با روش mpm ساختار اقتصادی این كشور در یك دوره طولانی 25 ساله ( 96-1972 ) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . 

        سابقه تهیه جداول داده ستانده در كشور ما ، هر چند كه به سال 1344 برمی‌گردد، لكن به لحاظ محدودیت ابعاد جداول تهیه شده در آن زمان و نیز غیر آماری بودن جداول مزبور ، امكان مقایسه جداول و بالطبع امكان انجام تحلیل‌های ساختاری براساس آنها ممكن نیست . نظر به اینكه تفصیلی‌ترین جدول آماری داده – ستانده كشور با ابعاد 172 * 172 متعلق به سال 1365 است ، تهیه جدول داده ستانده 1380 با ابعاد  148 * 148  با این هدف كه هم نیاز كاربران آن در زمان حاضر را تأمین نماید و هم نیازهای آماری و فنی محققین در زمینه مطالعات ساختاری را فراهم سازد هم اكنون در دستور كار مركز آمار ایران قرار دارد . این جدول با این ویژگی تولید می شود كه معیارهای توصیه شده در طبقه‌بندیهای بین المللی در زمینه كالاها و خدمات و رشته فعالیتها را رعایت نموده و تا حد ممكن قابلیت‌های مقایسه آن با جداول سال 1365 حفظ شود. 

        در مقاله حاضر ضمن مروری كوتاه بر مباحث نظری جداول داده ستانده ، انواع قابلیت‌های‌ آن بویژه در زمینه تحلیل‌های ساختاری و اشاره به تجربیات برخی از كشورها، به مهمترین ویژگیهای جدول داده – ستانده  1380  از نقطه نظر بكارگیری فروض مختلف ، فلسفه انتخاب سطرها و ستونهای جداول منابع و مصارف ، بكارگیری توصیه‌های سیستم حسابهای ملی 1993 ، جداولی كه در فرآیند تهیه این جدول تولید می‌شوند ( انواع جداول اصلی،‌ پشتیبانی و تحلیلی ) چگونگی آماری بودن جداول   ( statistical survey oriented ) ، مراحل تهیه جداول ،  شرح فعالیت‌هایی كه باید در فرآیندهای گوناگون آن انجام شود و بالاخره سازمان كار پیش‌بینی شده برای فعالیتهای مختلف این جدول پرداخته شده است ، با این امید كه در همایش حاضر با بهره‌گیری از نقطه نظرات و انتقادات اندیشمندان و متخصصین جدول داده ستانده و نتایجی كه همایش به ارمغان خواهد آورد ، بر كیفیت هر چه بیشتر نتایج جدول داده ستانده 1380 افزوده شود .

1- مقدمه

     جداول داده ستانده به عنوان یك چارچوب نظری و ابزار كار بردی اقتصادی از زمانی گسترش یافت كه برای اولین بار واسیلی لئون تیف اقتصاد دان روسی الاصل اقدام به تهیه آن برای اقتصاد ایالات متحده آمریكا برای سالهای 1919 و 1929 كرد. از آن زمان به بعد جداولی كه روابط متقابل بین تولید كنندگان مختلف اقتصاد یك كشور را نشان می دهند برای بیش از 90 كشور جهان تهیه شده است. در این رابطه جایزه نوبل سال 1973 در علم اقتصاد به دلیل گسترش متدولوژی داده ستانده و كاربردهای آن، به لئون تیف تعلق گرفت. چارچوب جدول داده ستانده برای اولین بار در سیستم حسابهای ملی سال 1968 سازمان ملل ادغام شد و جایزه نوبل علم اقتصاد را در سال 1984 به دلیل مشاركت عمده ریچارد استون در گسترش سیستم حسابهای ملی نصیب وی كرد. 

     جداول داده ستانده و جداول تحلیلی آن در زمینه انواع تجزیه و تحلیل های اقتصادی ا زجمله ارتباط بین تقاضای نهائی و ستانده رشته فعالیتهای مختلف ، ساختار تقاضا، اشتغال، تحلیل قیمت ها، تحلیل های ساختاری، تحلیل های انرژی، تحلیل های محیط زیست، تحلیل های صنعت توریسم و امثال آن  ابزاری قوی به شمار می آید و تا كنون تبیین كمی فعالیتهای اقتصادی و روابط بین آنها جز با استفاده از جداول داده ستانده ممكن نشده است.