راه های پیشگیری و مقابله درمانی با شپش سر و عانه چیست؟ دستورات ذیل برای پیشگیری و مقابله درمانی با شپش سر و عانه بطور اکید توصیه می گردند.

برای پیشگیری از ابتلا به شپش بالاخص در مناطق اندمیک یا محلهای دارای تجمع بالای افراد مانند آسایشگاهها و سربازخانه ها کارهای ذیل را باید انجام داد:

 

-          از کلاه، شانه و یا برس دیگران استفاده نکنید.

-          هنگام شانه زدن دقیق باشید. شپش‌ها و تخم‌های  آنها بسیار کوچک هستند و دیدن آنها سخت است.

-          وقتی برای شانه زدن موهایتان با شانه مخصوص تشخیص شپش (که دارای دندانه های بسیار نزدیک به هم است) اختصاص دهید. فراموش نکنید که همه اعضای خانواده باید اینکار را انجام دهند. هر چه زودتر مشکل تشخیص داده شود، رفع آن سریعتر انجام خواهد شد.

-           موی بچه‌های دارای موهای بلند را باید کاملا کوتاه کرد یا موهایشان را جمع کرد و یا بافت.

 

کارهایی را که پس از ابتلا می توان انجام داد شامل موارد ذیل است:

 

-          موهای دیگر اعضای خانواده را هم شانه بزنید تا از ابتلا و یا عدم ابتلای آنان مطمئن شوید.

-          در صورت ابتلای دیگر اعضای خانواده هزمان به معالجه آنها نیز بپردازید.

-          دستورالعمل داروها را به دقت دنبال کنید.

-          برهم زدن چرخه زندگی شپش‌ها در اسرع وقت بسیار مهم است. بنابراین روش درمانی‌ای را انتخاب کنید که برای شما مناسب باشد و از بین بردن شپش‌های موهایتان را به صورت موثر تضمین کند.

-          اگر پوسته‌های تخم بسیاری در موهایتان باشد، بدین معناست که مدت زیادی از ابتلای شما گذشته است. اما اگر تخم‌های جدید زیادی در سرتان باشد، معنای آن این است که شما جدیدا مبتلا شده اید.

-           استفاده از شانه مخصوص تشخیص شپش را پس از 10 تا 14 روز بعد از رهایی از شپش ادامه دهید. بعد از آن زمان شما می‌توانید مطمئن شوید که از روشی مناسب برای درمان استفاده کرده‌اید.‌

-           به عنوان راهی برای پیشگیری متناوبا از شانه استفاده کنید.

-          شانه و یا برس را با استفاده از آب جوش و یا فریز کردن ضدعفونی کنید تا دیگر اعضای خانواده مبتلا نشوند.

-          به دنبال علت آلودگی باشید. به سایر افراد نیز در مورد این آلودگی اطلاع دهید تا آنها به بررسی وضعیت اعضای خانوادهِ خود بپردازند، در غیر این صورت خطر سرایت افزایش می‌یابد. داشتن شپش سر چیزی نیست که کسی از آن خجالت بکشد. دلیل ابتلای افراد به شپش عدم رعایت بهداشت نیست بلکه در واقع موهای تمیز  محل مناسب‌تری برای شپش‌ها هستند.

-          ملافه‌ها را در دمای 60 درجهِ سانتیگراد بشویید. کلاه‌ها، اسباب‌بازی‌ها و کوسن‌ها و بالش‌ها را می‌توان در طی شب در فریز گذاشت و یا اینکه آنها را در خشک کن در دمای 60 درجه سانتیگراد برای مدت 5 دقیقه قرار داد. 

-          داشتن شپش خجالت ندارد، اگر کاری در مورد آن انجام ندهیم باید خجالت بکشیم!

 

درمان:

شپش سر به هر حال از سر فرد دیگری به شما یا خانواده شما منتقل شده و شکستن زنجیره انتقال تنها با درمان موثر و برررسی تمامی موارد تماس میسر می شود.

همانگونه که گفته شد شپش ها جزو حشرات محسوب می شوند، بنابراین برای مقابله با آنها می بایست از یک حشره کش استفاده کرد که به شکل شامپو یا کرم قابل شستشو ساخته شده است .

در درمان شپش سر دو نکته مهم را باید همواره به خاطر داشت:

1- دو بار درمان به فاصله 7 تا 10 روز لازمست ، چرا که اگر چه با درمان نخست ، شپش های سر و اکثر تخم های آن از بین می روند ، اما از آنجایی که امکان سر برون آوردن آنها تا 7 روز بعد از تخم ها وجود دارد ، لذا بهتر است به فاصله 7 تا 10 روز ، درمان مجدد انجام شود تا پیش از آنکه این شپش های جدید بالغ شده و توانایی حرکت پیدا کنند ، از بین بروند.

2- تمام موارد تماس احتمالی باید درمان شوند، در غیر اینصورت همیشه احتمال ابتلای مجدد وجود خواهد داشت.

 

و اما برای درمان شپش سر ، چند فراورده موثر در داروخانه ها موجود است. آنچه در کشور ما برای این منظور استفاده میشود عمدتا شامپو لیندین 1 درصد و شامپو پرمترین 1 درصد است. این فراورده ها برای بیش از 40 سال است که مورد استفاده قرار می گیرند و غالبا غیر از عوارض نادر گذرا، عارضه دیگری ندارند، اما مهم این است که درست مطابق آنچه توصیه شده است استفاده شده و بیش از حد مصرف نشوند، علاوه براین می بایست تمام موها بخوبی با آنها مرطوب شوند چرا که شپش سر کشته نمی شود مگر آنکه در تماس مستقیم با دارو قرار گیرد. ضمنا مثل استفاده از هر فرآورده دارویی دیگری لازمست که در مورد مصرف در زنان باردار ، مادران شیرده و نوزادان با پزشک مشورت انجام شود.

 

چند نکته دیگر:

- پس از درمان ، برداشتن رشک ها نه برای ادامه درمان و نه برای کنترل بیماری ضرورتی ندارد. در عین حال برای بسیاری این مسئله از نظر ظاهر مهم بوده و یا ممکن است مشکلاتی را در مدرسه ایجاد کند. بنابراین چاره ای نخواهد بود بجز جدا کردن رشک ها با ناخن یا استفاده کردن از شانه های دندانه ریز. به هر حال به عنوان یک قاعده کلی ، اگر در فاصله کمتر از 4 سانتی متری پوست سر ، تخم شپش رویت نشود، بیماری درمان شده تلقی می شود و رشک های موجود روی موها با فاصله بیش از 4 سانتی متر، اهمیتی از نظر انتقال بیماری ندارند.

 - شپش سر برخلاف شپش تنه ، ناقل هیچ بیماری دیگری نیست و از این بابت نگرانی وجود ندارد.

- به خاطر داشته باشید اگر پس از دوبار درمان مجددا به شپش سر مبتلا شدید ، این بدان معنی است که فرد مبتلای درمان نشده ای در نزدیکی شما وجود دارد. بهر حال با ابتلای مجدد، دو دوره درمان مجدد هم لازمست. 

- طول مو، جنس ، سن و رنگ مو تاثیری در انتقال شپش نداشته ، شامپو کردن معمولی باعث از بین رفتن یا پیشگیری از آن نمی شود و شستشو با سرکه هم تاثیری ندارد.

- تراشیدن موها اگر چه موثر است اما راه حل مناسبی به شمار نیامده کاملا غیرضروری است.

 اقدامات کنترلی و درمانی شپش بدن:

  - عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران نظیر شانه، لباس، کلاه ،حوله و ..

 -  جدا کردن رشک(تخم) و شپش بوسیله یک شانه با دندانه ریز و نزدیک به هم

  - درمان با استفاده از شامپوی پرمترین

  - درمان دسته جمعی وهمزمان افراد مبتلا

  - تعویض مرتب لباس (مخصوصا لباس زیر)

  - اطو کردن لباس (مخصوصا درز لباس)

  - خشک کردن لباس در آفتاب

  - استحمام مرتب و تمیز نگه داشتن موی سر و بدن

 

درمان‌ شپش‌ تن‌ :

در آلودگی‌ به‌ شپش‌ تن‌، گندزدایی‌لباس‌ مهمتر از درمان‌ دارویی‌ است‌. دردرمان‌ این‌ شکل‌ از انگل‌ نیز از لوسیون‌و ترکیبات‌ پیش‌ گفته‌ استفاده‌می‌شود.

لوسیون‌ بایستی‌ روی‌ پوست‌ وناحیه‌ مودار بدن‌ مالیده‌ شود. ضمنالازم‌ است‌ البسه‌ فرد آلوده‌ با آب‌ داغ‌شسته‌ شود. توصیه‌ می‌شود پس‌ ازخشک‌ شدن‌ خصوصا درز لباسها اتوکشیده‌ شود. خشک‌ شویی‌ نیز به‌تنهایی‌ کاملا مؤثر است‌. در صورت ‌عدم‌ دسترسی‌ به‌ این‌ امکانات‌ بایستی‌ لباسها را به‌ مدت‌ 30 دقیقه‌ در آب‌جوشانده‌ در این‌ صورت‌ شپش‌ ورشک‌ آن‌ به‌ طور کامل‌ منهدم‌ خواهدشد. لازم‌ است‌ فرد آلوده‌ استحمام‌نموده‌ لباسهای‌ از قبل‌ آماده‌ شده‌ وغیرآلوده‌ به‌ شپش‌ و رشک‌ را به‌ تن‌نماید. در شرایط همه‌گیری بیماریهای‌منتقله‌ توسط شپش‌ لازم‌ است.

‌پودرپاشی‌ البسه‌ در کل‌ جامعه‌ صورت‌پذیرد. گذاشتن‌ لباسها در محیطهای‌بسته‌ (مثلا داخل‌ کیسه‌ پلاستیکی‌) به‌مدت‌ 30 روز باعث‌ مرگ‌ شپش‌ ورشک‌ آن‌ می‌شود. پودر پاشی‌ نیزمی‌تواند تأثیر بسزایی‌ داشته‌ باشد.

پودر پاشی‌ توسط ظرفهای‌مخصوصی‌ که‌ با فشار پودر را به‌ سمت‌بالا بیرون‌ می‌زند، انجام‌ می‌گردد.

نحوه‌کار به‌ این‌ ترتیب‌ است‌ که‌ دستها،پاها، پشت‌ و جلوی‌ تنه‌ و گردن‌ بایدپودرپاشی‌ شوند. رختخوابها و ملحفه‌هانیز باید پودر پاشی‌ گردند.

در موارد شیوع‌ آلودگی‌ به‌شپش‌ تن‌، لازم‌ است‌ کلیه‌اقدامات‌ فوق‌ در مورد افرادخانواده‌ اجرا شده‌ و اشیای‌محیطی‌ نیز خصوصا وسایل‌خواب‌ مورد توجه‌ قرار داده‌شود; همچنین‌ لازم‌ است‌محیط منزل‌ به‌ دقت‌ جاروشود تا شپش‌های‌ احتمالاسرگردان‌ در محیط، از محوطه‌خارج‌ گردند.

 

  درمان‌ شپش‌ عانه‌ :

  در این‌ مورد می‌توان‌ از شامپو،لوسیون‌ و کرم‌ استفاده‌ نمود. شپش‌ عانه‌ انتشار یافته‌ به‌ سایرنقاط بدن‌ نیز نظیر موهای‌ زیر بغل‌،سینه‌ و اطراف‌ ناف‌ و غیره‌ به‌ استثنای‌ابرو و پلک‌ را با «پرمترین‌» تحت‌درمان‌ قرار دهید. شکل‌ دارویی‌ لوسیون‌ نیز در مورد این‌ نوع‌ شپش‌ به‌کار گرفته‌ می‌شود.

  سایر فعالیتها :

  - درمان‌ علامتی‌ خارش‌ پدیدآمده‌ در هر سه‌ نوع‌ شپش‌ سر، تن‌ وعانه‌ عبارت‌ است‌ از تجویز

  آنتی‌هیستامینها، مانند هیدروکسی‌زین‌، توسط پزشک‌ معالج‌

  - در صورت‌ وجود عفونت‌ ثانویه‌باکتریال‌ باید هر چه‌ سریعتر درمان‌آنتی‌بیوتیک‌ را برای‌ حداقل‌ 10 روز

  شروع‌ کرد.

  - وسایل‌ شخصی‌ و پوششی‌نظیر کلاه‌، روسری‌ و امثال‌ اینهابایستی‌ به‌ مدت‌ 30 دقیقه‌ با آب‌جوشانده‌ شوند تا هم‌ شپش‌ و هم‌رشک‌ از بین‌ بروند و سپس‌ خشک‌شوند.

  - استفاده‌ مرتب‌ از شانه‌ دندانه‌ریز در تشخیص‌، پیشگیری‌ و درمان‌شپش‌ سر توصیه‌ می‌شود و به‌ عنوان‌یکی‌ از راههای‌ تقویت‌ بهداشت‌فردی‌ مورد استفاده‌ می‌باشد. فاصله‌دندانه‌های‌ این‌ شانه‌ باید به‌ اندازه‌ای‌باشد که‌ عملا رشک‌ را از موهای‌ سرجدا نماید.