ایران پانزدهمین تولیدكننده گوشت مرغ در جهان است

اشاره: قدمت صنعت مرغداری دنیا حدود170 سال است و صنعت مرغداری ایران، دارای قدمت 70 ساله است اما عمده توسعه این صنعت در 13 سال اخیر صورت گرفته، به طوری كه براساس آخرین آمار وزارت جهاد كشاورزی در سال 1382 با استفاده از 70 درصد ظرفیت بالقوه مرغداری‌های كشور، 1/1 میلیون تن گوشت مرغ حاصل شده است. براساس آمار سازمان خواربار جهانی )FAO( ایران از نظر تولید گوشت مرغ و تخم‌مرغ به ترتیب جایگاه 15 و 16 جهانی را به خود اختصاص داده است.
با عنایت به عواملی نظیر سلیقه و ذایقه مردم طی 2 دهه گذشته روند افزایش مصرف گوشت مرغ در سبد غذایی تمام دهك‌های جامعه افزایش یافته است. و این امر، توجه دولتمردان را به ارزش و اهمیت این ماده غذایی جلب كرده است. در این گزارش سعی شده به مشكلا‌ت بازار این كالا‌ و راه‌های اصلا‌ح آنها پرداخته شود.

زنجیره اصلی تولید
صنعت تولید گوشت مرغ از 5 بخش اصلی مزرعه لا‌ین، مزارع اجداد گوشتی، مزارع مادر گوشتی، مزارع جوجه‌كشی و مزارع مرغ گوشتی تشكیل شده است. آخرین وضعیت زنجیره یادشده براساس اطلا‌عات موجود تا پایان سال 1383 به شرح زیر است.
مزرعه لا‌ین
در صنعت طیور جهان، مزارع لا‌ین به عنوان قلب این صنعت محسوب می‌شود و وظیفه آن تولید جوجه یك روزه اجداد گوشتی است. این تشكیلا‌ت در راCس هرم صنعت طیور قرار گرفته و ماحصل سال‌ها پژوهش، تحقیقات و فعالیت‌های اصلا‌ح نژادی محققان و صاحب‌نظران این صنعت با صرف هزینه‌های گزاف است. اداره كردن مزرعه لا‌ین نیاز به تخصص ویژه دارد و به همین دلیل تعداد مزارع مرغ لا‌ین در سطح جهان بسیار محدود و منحصر به برخی از كشورهای جهان است. در خاورمیانه تنها مزرعه لا‌ین متعلق به جمهوری اسلا‌می‌ایران با ظرفیت حدود 36هزار قطعه است. با آزادسازی صنعت مرغداری كشور از وابستگی به نهاده‌های تأمینی توسط دولت در سال 1377، واردات جوجه اجداد گوشتی نیز در ابتدای دهه هشتاد آزاد شد و بر اساس این، مزارع اجداد گوشتی مخیر به تأمین جوجه مورد نیاز خود از طریق واردات شدند.
مزارع جوجه اجداد گوشتی
دومین حلقه از صنعت طیور كشور، مزارع جوجه اجداد گوشتی هستند كه وظیفه تأمین جوجه یك روزه مزارع مادر گوشتی كشور را به عهده دارند. در حال حاضر 6 نمونه مختلف در این واحدها در حال پرورش است و با توجه به مصرف سرانه 5/13 كیلوگرم گوشت مرغ در كشور سالانه نیاز به 170 هزار قطعه جوجه اجداد گوشتی است. تا سال 1383 تعداد 9 واحد مزرعه اجداد گوشتی با ظرفیت 255 هزار قطعه در حال فعالیت بوده و 7 واحد دیگر با ظرفیت حدود 90 هزار قطعه آماده بهره‌برداری است، همچنین برای 8 واحد با ظرفیت 120 هزار قطعه موافقت اصولی صادر شده است.
مزارع جوجه مادر گوشتی
محصول مزارع جوجه اجداد را مرغ مادر می‌گویند و تعداد مزارع مرغ مادر گوشتی كشور 310 واحد با ظرفیت بالغ بر 15 میلیون قطعه است و برابر آمار معاونت امور دام 64 واحد دیگر با ظرفیت بالغ بر یك میلیون و 890 هزار قطعه نیز پروانه تأسیس اخذ كرده اند و در سال 1384 در شرف بهره‌برداری بوده‌اند. حداكثر نیاز صنعت طیور كشور به مرغ مادر گوشتی، 8 میلیون قطعه جوجه مطلوب درجه یك است.
مزارع جوجه‌كشی
تعداد 190 كارخانه جوجه‌كشی مستقل یا وابسته به مزارع مرغ مادر گوشتی در كشور فعالیت می‌كنند كه ظرفیت جوجه‌كشی آنها 160 میلیون عدد تخم‌مرغ نطفه‌دار است. در ضمن 47 واحد دیگر با ظرفیت 33 میلیون قطعه پروانه تأسیس دریافت كرده اند و در شرف بهره‌برداری هستند.
مزارع نیمچه‌های گوشتی
تعداد مزارع مرغ مادر گوشتی كشور 15242 واحد با ظرفیت بالغ بر 190 میلیون قطعه جوجه‌ریزی در هر دوره است كه از این تعداد 9907 واحد با ظرفیت 155 میلیون قطعه، دارای پروانه بهره‌برداری و 5335 واحد با ظرفیت حدود 35 میلیون قطعه دارای كارت شناسایی هستند. در ضمن تعداد 3794 واحد با ظرفیت بیش از 58 میلیون قطعه مجوز تأسیس مرغداری دریافت كرده‌اند و در شرف ساخت یا بهره‌برداری هستند. براساس آمار ارایه شده در آخرین سرشماری مرغداری گوشتی كشور در سال 1375، 2340 واحد مرغداری گوشتی در سال غیرفعال هستند.
از كل مزارع مرغ گوشتی كشور، 5/22 درصد آنها از سال 1370 به بعد یعنی بعد از انتقال وظایف امور دام از وزارت كشاورزی(سابق) به وزارت جهاد سازندگی (سابق) احداث شده‌اند، 1/13 درصد مربوط به سال های 1369-1365، 3/17 درصد مربوط به سال های 1364-1360، 4/34 درصد مربوط به سال‌های 1359-1355 و 7/12 درصد مربوط به سال‌های قبل از 1354 هستند.
بررسی مشكلا‌ت صنعت طیور كشور
بالا‌ بودن هزینه تولید از اصلی‌ترین مشكلا‌ت صنعت طیور در كشور محسوب می‌شود. به علت ضریب تبدیل غذایی بالا‌، تلفات زیاد دوره پرورش و نوسان‌های قیمت اقلا‌م خوراك دان و جوجه یك روزه و بالا‌ بودن سن كشتار اكثر گله‌ها كه به طور عمده ناشی از ضعف مدیریت واحدهای پرورشی است، شاهد بالا‌ رفتن هزینه تولید و كاهش امكان رقابت با محصولا‌ت مشابه خارجی هستیم به گونه‌ای كه حتی بالا‌بودن هزینه تولید در داخل كشور امكان صادرات گوشت مرغ به كشورهای مجاور را نیز از بین برده است.
ساختار فیزیكی واحدهای مرغداری: براساس اطلا‌عات موجود از مجموع 15 هزار واحد مرغداری گوشتی، بیش از 5 هزار واحد غیراستاندارد هستند. این واحدها به علت نداشتن شرایط مناسب پرورش طیور، اقدام به تولید گوشت مرغ با هزینه بالا‌ می‌كنند. از دیگر مشكلات این صنعت می توان به موارد زیر اشاره كرد:
افزایش تولید بیش از مصرف: عدم هماهنگی در توسعه بخش صنعت طیور و عدم تناسب میزان تولید با نیاز بازار مصرف، موجب تغییر شدید قیمت گوشت مرغ در سطح جامعه شده است.
عدم وجود تشكل واحد: در حال حاضر زنجیره‌های مختلف صنعت دارای تشكل‌های جداگانه‌ای هستند و تشكیلا‌ت منسجم و واحدی برای زنجیره تولید وجود ندارد. در شرایط فعلی هر تشكل تلا‌ش می‌كند مشكلا‌ت بخش خود را به بخش‌های پیشین و پسین منتقل كند.
دریافت عوارض مختلف از صنعت: متأسفانه وجود عوارض و مالیات‌های گوناگون در مراحل مختلف تولید و فرآوری صنعت طیور موجب افزایش قیمت تمام شده گوشت مرغ شده و مصرف‌كننده را متحمل پرداخت هزینه بیشتر كرده است.
نبود نظام اطلا‌ع‌رسانی در صنعت: متأسفانه آمار و اطلا‌عات صحیح از حلقه‌های مختلف صنعت طیور در دسترس نیست و به همین دلیل، حلقه‌های مختلف بدون اطلا‌ع از وضعیت بخش‌های مرتبط خود، اقدام به پرورش و تولید می‌كنند.
عدم وجود نظارت كافی بخش دولتی: در حال حاضر نظارت بخش دولتی بر حلقه‌های مختلف زنجیره اصلی صنعت طیور به خصوص دو بخش مهم صنعت یعنی واحدهای جوجه‌كشی و كشتارگاهی بسیار ضعیف است. این دو بخش از مراكز عمده تعیین‌كننده قیمت جوجه یك روزه و قیمت گوشت مرغ حاصل هستند.
عدم انسجام و هدفمندی در حمایت‌های دولت: در حال حاضر دولت با پرداخت یارانه به منظور خرید گوشت مرغ در شرایط ركودی بازار و عرضه آن زیر قیمت تمام شده به مصرف‌كنندگان، پرداخت تسهیلا‌ت به تشكل‌های مرغداری، پرداخت سهم قابل توجهی از حق بیمه مرغداری‌ها، اعمال معافیت‌های خاص، وضع حقوق ورودی بالا‌ و موانع غیرتعرفه‌ای در واردات نهاده‌ها و محصولا‌ت نهایی مختلف این صنعت و سایر اقدام‌های حمایتی، از این بخش حمایت می‌كند، در صورتی كه اینگونه حمایت‌ها در قالب اهداف مشخص كه در برگیرنده منافع كل چرخه تولید و مصرف بود، متمركز می‌شد، به طور قطع دست‌آورد بهتری در تنظیم بازار داشت.
عدم وجود كنترل كیفی و تعیین درجات مختلف گوشت مرغ در بازار مصرف: در تولید هر محصولی درجات مختلف برحسب كیفیت براساس وزن، سلا‌یق، كیفیت محصول (ناشی از خوراك و سایر عوامل تولید) وجود دارد كه می‌توان براساس آن محصول تولیدی را تقسیم‌بندی كرد.تا كنون در بازار تولید و مصرف گوشت مرغ به این مهم توجهی نشده است.
عدم وجود صندوق حمایت از مرغداران: به منظور تأمین بخشی از نقدینگی مورد نیاز مرغداران، ‌وجود صندوقی با این هدف ضروری به نظر می‌رسد كه البته بخشی از سرمایه این صندوق از محل تسهیلا‌ت جدول شماره 6 تبصره 2 قانون بودجه كل كشور كه بدین منظور تعیین شده، قابل تأمین بوده و بخشی دیگر نیز با مصرف بهینه منابع در طرح ذخیره‌سازی گوشت مرغ و تخم‌مرغ قابل تأمین است.
مشكلا‌ت مصرف
عدم وجود بازار رقابتی گوشت مرغ داخلی و وارداتی از عمده مشكلا‌ت بازار مرغ و طیور است اما وضع حقوق ورودی و ایجاد موانع غیرتعرفه‌ای باعث شده كه واردات گوشت مرغ به بازار داخلی صورت نگیرد و ایجاد شرایط رقابت در كیفیت و قیمت اتفاق نیفتد و مصرف‌كننده ملزم به مصرف مرغ داخلی و آن هم با یك درجه از كیفیت باشد. از این رو، همین نقص باعث شده است اول آنكه، در كیفیت تولیدات، تنوع در تولید كشور وجود نداشته باشد، دوم اینكه، به علت عدم كیفیت مناسب، فرصت صادرات به كشورهای هم‌جوار را (كه به لحاظ ذبح شرعی طالب فرآورده‌های پروتیینی كشور ما هستند)، نیز از دست بدهیم.
همچنین نبود بسته‌بندی مناسب و بهداشتی برای عرضه گوشت مرغ گرم نیز از مشكلا‌ت جدی این صنعت محسوب می‌شود.
اهداف فرآیندتنظیم بازار مرغ
به منظور مقابله با نوسان‌های شدید قیمت گوشت مرغ و به منظور حمایت از مصرف‌كنندگان و تولیدكنندگان با ایجاد ذخیره‌سازی مناسب، متعادل كردن عرضه و قیمت در ماه‌های مختلف سال با استفاده از ذخایر موجود، افزایش كیفیت تولید مطابق با استانداردهای جهانی، توسعه صنعت بسته‌بندی و قطعه‌بندی در راستای افزایش مصرف سرانه و صادرات، تولید پایدار و ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری و جلوگیری از ضرر و زیان مصرف‌كنندگان و تولیدكنندگان، فرهنگ‌سازی مصرف مرغ منجمد بسته‌بندی شده به صورت كامل و قطعه‌بندی، افزایش تولید مناسب با برنامه، رشد جمعیت و كشش بازار، قرار گرفتن این كالا‌ به عنوان یك ماده غذایی ضروری در سبد مصرفی تمام دهك‌های پایین جامعه و وجود ذخایر مطمئن در كشور برای مواقع ضروری و به عنوان جایگزین سایر مواد پروتیینی ذخیره‌سازی گوشت مرغ در سال 1381 بنا به پیشنهاد وزارت جهاد كشاورزی و مصوبه شورای اقتصاد ( شماره 174482/34 مورخ 24/9/1381)، مقرر شد، شركت پشتیبانی امور دام كشور به عنوان دستگاه مباشر در مواقعی كه عرضه مرغ بیش از تقاضای بازار و قیمت به كف رسیده استاقدام به خرید و ذخیره‌سازی و در مواقعی كه تقاضای مرغ بیش از عرضه بازار است و سطح قیمت به سقف رسیده، موجودی ذخیره شده را روانه بازار كند تا به این وسیله از نوسان‌های غیرمتعارف قیمت گوشت مرغ در بازار جلوگیری كند.
ضعف‌های فرآیند تنظیم بازار مرغ
با توجه به روند قیمت گوشت مرغ در سال‌های اخیر ملا‌حظه می‌شود قیمت گوشت مرغ آماده طبخ به طور معمول در محدوده قیمت مصوب كمیسیون تنظیم بازار نبوده و از طرف دیگر، تحلیل عملكرد خرید و فروش استانی توسط دستگاه مباشر حاكی از آن است كه در برخی موارد عملكرد شركت یادشده، متفاوت با نیاز بازار بوده است.
همچنین با توجه به اینكه میزان كل مصرف گوشت مرغ كشور در سال حدود 3/1-2/1 میلیون تن برآورد می‌شود، میزان تقاضای روزانه گوشت مرغ در سراسر كشور حدود 5/3 هزار تن خواهد بود. بنابراین با توجه به میزان ذخیره در نظر گرفته شده، (حداكثر 65 هزار تن در سال ، معادل 3 درصد كل مصرف) این سؤال مطرح می‌شود كه اثر بخشی مقادیر یادشده در تنظیم بازار گوشت مرغ چگونه است؟
البته ذكر این نكته ضروری است كه با این اوصاف نباید میزان ذخیره‌سازی را افزایش داد زیرا با هزینه تبعی بالا‌ی مترتب بر آن در شرایط فعلی هر چه دولت میزان ذخیره گوشت مرغ را افزایش دهد به منزله افزایش میزان زیان و اثربخش نبودن طرح است.
موجودی ذخیره چرخشی گوشت مرغ، در سقف معینی قرار دارد از این رو، زمانی كه در بازار گوشت مرغ روند افزایش قیمت وجود دارد، این موجودی كارساز نیست و به عنوان عامل نیرومندی برای كاهش قیمت‌ها عمل نمی‌كند. همچنین در زمانی كه قیمت گوشت مرغ برای مدت مدیدی در كف قیمت است، ‌آنگاه مباشر مجبور به خرید است. از آنجایی كه در این شرایط دستگاه مباشر نباید ذخیره خود را وارد بازار كند از این رو، با انقضای تاریخ مصرف موجودی گوشت مرغ مواجه می‌شود كه در این حالت مجبور به فروش با ضرر و زیان بیشتر است.
موجودی ذخیره چرخشی گوشت مرغ، در سقف معینی قرار دارد از این رو، زمانی كه در بازار گوشت مرغ روند افزایش قیمت وجود دارد، این موجودی كارساز نیست و به عنوان عامل نیرومندی برای كاهش قیمت‌ها عمل نمی‌كند. همچنین در زمانی كه قیمت گوشت مرغ برای مدت مدیدی در كف قیمت است، ‌آنگاه مباشر مجبور به خرید است. از آنجایی كه در این شرایط دستگاه مباشر نباید ذخیره خود را وارد بازار كند از این رو، با انقضای تاریخ مصرف موجودی گوشت مرغ مواجه می‌شود كه در این حالت مجبور به فروش با ضرر و زیان بیشتر است.
یكی دیگر از مشكلا‌ت این است كه شركت پشتیبانی امور دام به دلیل سهولت در انجام كار و خرید گوشت مرغ، اقدام به خرید گوشت مرغ به صورت بسته‌بندی یكسان براساس قیمت كف از كشتارگاه‌ها می‌كند، در نتیجه كشتارگاه‌بیشتر از مرغدار نفع می‌برد به طوری كه كشتارگاه، مرغ زنده را به قیمت روز (كه با محاسبه ضریب تبدیل، كمتر از قیمت تعیین شده است) خریداری و علا‌وه بر اینكه سود ناشی از كشتار را كسب می‌كند. تفاوت قیمت روز مرغ زنده و قیمت مرغ كشتار شده را نیز دریافت می‌كند، بنابراین تنها منافع مرغدار از اجرای طرح یادشده، افزایش میزان جذب مرغ ناشی از تقاضای اضافی توسط كشتارگاه‌است.
میزان ذخیره‌سازی و توزیع گوشت مرغ در طول سال 1385 و فروردین ماه سال 1386 معادل 65 هزار تن بوده كه تاكنون مبلغ 36 میلیارد تومان به عنوان ضرر و زیان ناشی از طرح یادشده پرداخت شده و مبلغ 43 میلیارد ریال دیگر، توسط شركت بازرگانی دولتی ایران در شرف پرداخت است.
بر اساس این، ارایه هرگونه طرح و پیشنهاد به منظور تنظیم بازار گوشت مرغ و تخم‌مرغ به گونه‌ای كه منافع تولیدكنندگان و مصرف‌كنندگان تأمین شود، به طور قطع مستلزم شناخت وضعیت تولید و ساختار صنعت مرغداری در كشور و بازار توزیع و مصرف آن است. در حال حاضر آمار و اطلا‌عات منسجمی از بخش مرغداری كشور كه بتوان براساس آن به تحلیل بازار مرغ و دلا‌یل افزایش قیمت گوشت مرغ پرداخت، وجود ندارد.
پیشنهادها
وضعیت فعلی صنعت طیور كشور، ماحصل تكامل 70 ساله این صنعت در داخل كشور است. به گونه‌ای كه زنجیره تولید گوشت مرغ به جز وابستگی به مقادیر دارو و اقلا‌م خوراك در شرایط فعلی كشور كامل بوده و امكان استقلا‌ل اقتصادی آن در كشور به راحتی وجود دارد اما اتخاذ سیاست‌های آزمون و خطا مانند طرح ذخیره‌سازی گوشت مرغ در دامنه قیمت كف و سقف، نه تنها منجر به ارتقای كمی و كیفی این بخش نمی‌شود بلكه تجربه نشان داده مداخله روز افزون دولت در قالب اقدام‌های تصدی‌گری، باعث وابسته شدن بیش از پیش این صنعت به منابع عمومی‌خواهد شد و طرح تنظیم بازار گوشت مرغ از طریق ذخیره‌سازی و جمع‌آوری مازاد تولید و تزریق آن در مواقع ضروری، اقدام پرهزینه‌ای محسوب می شد كه بر اثر ضعف برنامه‌ریزی حلقه‌های مختلف صنعت طیور انجام می‌گرفت. انجام این طرح با توجه به اینكه اطلا‌عات مشخص و دقیقی از میزان جوجه‌ریزی و تولید گوشت مرغ در دسترس نبود، تعیین مدت حضور در بازار یا زمان خروج از بازار تا محو كامل اثرهای شوك قیمتی وارده را كار بسیار مشكل و پیچیده‌ای كرده بود.
از طرفی، تنها سازوكار دولت برای تثبیت قیمت گوشت مرغ در حد قیمت مصوب، عرضه گوشت مرغ منجمد ذخیره شده بود و از آنجایی كه سلیقه و تمایلا‌ت مصرف‌كنندگان به مصرف گوشت مرغ تازه بیشتر است، گاهی مصرف‌كننده ترجیح می‌دهد كه مرغ تازه را حتی با 30 درصد بالا‌تر از مرغ منجمد خریداری كند، سیاست اتخاذ شده برای جلوگیری از افزایش قیمت، به همین میزان خطا داشته و این یكی از نقاط ضعف طرح تنظیم بازار گوشت مرغ یادشده بوده و در عمل با افزایش قیمت گوشت مرغ در بازار ناكارآیی آن اثبات شد.
اقدام‌های كوتاه مدت
– كاهش حقوق ورودی و حذف موانع غیرتعرفه‌ای واردات گوشت مرغ آماده طبخ.
– واردات گوشت مرغ؛ ‌در حال حاضر قیمت «سی‌انداف» هر تن مرغ برزیل 1250 یورو است كه با احتساب نرخ تسعیر 12430 ریال، 5 درصد حقوق ورودی و 300 ریال كرایه حمل، قیمت تمام شده هر كیلو گوشت مرغ 16600 ریال خواهد شد كه با احتساب تمام هزینه‌ها در نهایت بیش از 17500 ریال نخواهد بود.
– اصلا‌ح جزء «ش» تبصره 2 قانون بودجه سال 1386 كل كشور (مبنی بر ممنوعیت واردات گوشت قرمز و سفید در سال 1386 توسط دولت) و همچنین تا زمان ارایه لا‌یحه یادشده، شركت بازرگانی دولتی ایران اقدام به برگزاری مناقصه خرید گوشت قرمز و سفید (مرغ) در مبادی ورودی از بخش غیردولتی و سپس به قیمت تمام شده در شبكه مصرف تعریف شده عرضه كند.
– واردات جو و ذرت توسط شركت بازرگانی دولتی ایران و عرضه آن به قیمت تمام شده در بازار و مصرف داخلی.
– شناسایی موانع غیرتعرفه‌ای و حذف آن همانند واردات نهاده‌های دامی‌از طریق مجوز دستگاه‌های ذی‌ربط.
اقدام‌های میان مدت
ساماندهی تشكل‌های صنفی در قالب یك مجموعه متمركز به گونه‌ای كه تمام اقدام‌های تصدی‌گری در این بخش باید توسط چنین تشكلی انجام شود.
تنظیم قیمت‌های نهاده‌های دان و جوجه یك روزه گوشتی، برای ایجاد ثبات در قیمت مرغ به طور لزوم باید به تثبیت قیمت دان و جوجه یك روزه پرداخته شود. به از جمله اقدام‌های لا‌زم برای كنترل قیمت جوجه یك روزه و دان عبارت است از:
با آغاز تمهیدات لا‌زم و منطقی كردن نرخ تعرفه‌های گمركی، شرایط صادرات و واردات جوجه یك روزه گوشتی در هنگام تولید مازاد و كمبود آن برای دست‌اندركاران بخش فراهم تا امكان ثبات قیمت آن در كشور مسیر شود.
تثبیت قیمت جوجه یك روزه گوشتی از طریق كنترل جوجه‌ریزی گله‌های مادر گوشتی و همچنین نظارت دقیق بر واحدهای جوجه‌كشی.
تثبیت قیمت دان مصرفی با ایجاد صندوق حمایت از مرغداران، به منظور واردات عمده توسط تشكل‌صنفی ذی‌ربط و توزیع بین اعضای تشكل.
اجرای طرح پرورش مرغ 45 روزه؛ به منظور استفاده بهینه از منابع غذایی و در نتیجه كاهش هزینه‌های تولید و تقلیل اثرهای قیمت دان مصرفی بر گوشت مرغ تولیدی، اجرای این طرح مؤثر است.
متمركز كردن حمایت‌های دولت در قالب صندوق حمایتی و اعطای هرگونه كمك به صنعت یادشده از محل صندوق یادشده در قالب حق بیمه و ... .
ایجاد بانك اطلا‌عاتی تمام فعالیت‌های تولیدهای زنجیره‌ای بخش به صورت متمركز و منوط كردن پرداخت هرگونه اعطای كمك از سوی صندوق یادشده از طریق همین سامانه.
* معاون دفتر امور بازرگانی
* * كارشناس دفتر امور بازرگانی