دكتر جعفر باقری نژاد[1]
داریوش غفوری آزاد[2]
لیلا جعفری[3]
سازمانها برای همگام شدن با روند تغییرات تكنولوژی باید بتوانند تكنولوژی مورد نیازشان را كسب و از تكنولوژیهای فعلی خود به خوبی بهرهبرداری كنند. اتخاذ این تصمیمات باید جزء برنامهریزیها و استراتژیهای سازمان باشد لذا مدیریت تكنولوژی كه شامل مراحل شناسایی و تحلیل عوامل محیطی، استراتژی تكنولوژی، بررسی روش بهینه برای اكتساب تكنولوژی، فرایند پیادهسازی تكنولوژی و یادگیری و تسلط بر تكنولوژی است، از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مقاله ابتدا به معرفی شركت مگاموتور و همچنین نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدها پرداخته شده و در ادامه مراحل مدیریت تكنولوژی برای موتور انژكتوری آمده و در پایان نتیجهگیری و پیشنهادهایی در این خصوص ارائه شده است. مدیریت صحیح تكنولوژی نه تنها بر رضایت مشتریان و دستیابی به اهداف سازمان اثر دارد بلكه منافع كاركنان و جامعه را نیز تامین میكند.
در برنامه اول توسعه به نقش صنعت خودرو به عنوان پیشرو صنایع اهمیت ویژهای داده شد و به همین دلیل ستاد سیاستگذاری خودرو در سال 1369 به ریاست وزیر صنایع و عضویت جمعی از معاونان و مشاوران و مدیران شركتهای خودروسازی تشكیل شد.
قانون خودرو به عنوان سیاست میانمدت كشور توسط این كمیته تدوین شد و اهدافی چون خودكفایی و قطع وابستگی كشور به خودروهای وارداتی و قطعات خودرو، ارتقای بهرهوری و كیفیت و تكنولوژی در صنایع خودرو و سازمان دهی شبكه تامین و تولید قطعات و مجموعههای خودرو مدنظر قرار گرفت. از آنجا كه قوای محركه خودرو (موتور، گیربكس و اكسل) از پیچیدهترین و مهمترین مجموعههای اساسی خودرو هستند و به دلیل دقت، حساسیت و پیچیدگی این مجموعهها، ساخت و تولید آنها در داخل مشكل مینمود، این مجموعهها حدود 35 تا40 درصد ارزش یك خودرو را تشكیل میدهند از این رو در سال 1372 شركت تولید موتور، گیربكس و اكسل سایپا (مگاموتور) تاسیس شد و ماموریت یافت كه مجموعههای فوق را در جهت دستیابی به اهداف كلان كشور تولید كند.
در این مقاله به نمونهای از فرایند انتقال تكنولوژی در خصوص موتور خودرو در شركت مگاموتور و تجربیات ناشی از اجرای این فرایند و همچنین زمینههای كاری آتی اشاره میشود.
شناسایی و تحلیل عوامل محیطی
با توجه به آمار ارائه شده از سوی یونیدو مهمترین عوامل موفقیت در رقابت جهانی به ترتیب عبارتند از:
توسعه تكنولوژیهای جدید (68 درصد)
مدیریت شركت به صورت استراتژیك (59 درصد)
مهارتهای مدیریت مالی (59 درصد)
افزایش صادرات (59 درصد)
كمكهای مالی دولت (57 درصد)
مهارتهای كلیدی تحقیق و توسعه R&D (56 درصد)
منبع جدید سرمایه (48 درصد)
ارتباطات استراتژیك (39 درصد)
تضمین كیفیت (36 درصد)
نیروی كار ماهر (32 درصد)
(اعداد داخل پرانتز سهم هر یك از این عوامل در كسب موفقیت در رقابت جهانی است.)
همان طور كه مشاهده میشود، توسعه تكنولوژیهای جدید از سهم بسزایی در این میان برخوردار است. شركت مگاموتور به عنوان یكی از شركتهای تولیدكننده قوای محركه در ایران نیز به منظور تولید محصولاتی مطابق با تكنولوژیهای جدید اقداماتی انجام داده است. پیش از بررسی یكی از تكنولوژیهای به كار رفته در محصولات این شركت، مختصری از فعالیتها و نوع كسب و كار آن ارائه میشود. شركت مگاموتور به عنوان شركت مادر (هلدینگ) عمل میكند و با شناسایی بازار و محصولات جدید، دانشفنی لازم را در دسترس كاربران قرار میدهد و با زنجیره تأمین خود كه بالغ بر 500 شركت هستند، در جهت تأمین رضایت مشتریان گام بر میدارد. مشتریان مگاموتور را خودروسازان گروه سایپا (سایپا، زامیاد و پارس خودرو)، سایپا یدك و گسترش خدمات پارس خودرو و مصرفكنندگان نهایی تشكیل میدهند.
به منظور سازماندهی فعالیتهای شركت و جهتگیری مناسب آن، چشمانداز و ماموریت مگاموتور در سال 1382 به شرح ذیل تدوین شد.
تأمینكننده قوای محركه و قرار گرفتن در زمره ده شركت برتر ایرانی در ده سال آینده با انجام اقدامات زیر:
تولید و تامین قوای محركه خودرو با رعایت استانداردهای ایمنی و زیست محیطی
مدیریت زنجیره تامین با رعایت كیفیت، قیمت و تحویل بهموقع
جذب، بهكارگیری و توسعه فناوریهای روز دنیا
هدایت و راهبری شركتهای تحت پوشش با هدف به حداكثر رساندن بازده سرمایهگذاری
با توجه به سیاستهای مذكور مبنی بر تولید محصول مطابق تكنولوژی روز، واحد تحقیق و توسعه متولی شناسایی تكنولوژیهای روز است. این واحد در سال 81 به بررسی تكنولوژی جدید موتورها پرداخت و در این زمینه موتور انژكتوری نیسان به صورت نمونهسازی تولید شد. علت انتخاب موتور نیسان برای پیادهسازی این تكنولوژی، تیراژ پایین تولید آن نسبت به موتور پراید و در نتیجه سرعت كمتر تولید بود كه اعمال تغییرات و دریافت بازخورد از آن را آسانتر میكرد.
طرح فوق به مشتری ارائه شد ولی مورد موافقت قرار نگرفت تا در سال 1384 به علت اعلام الزام رعایت استاندارد یورو دو توسط سازمان محیطزیست، اجرای طرح اجباری شد. الزامات مربوط به رعایت استاندارد آلودگی در ایران روزبهروز و با شدت بیشتری از سوی مسؤولان امر دنبال میشود. استاندارد یورو یك از ابتدای سال 82 استاندارد اجباری خودروهای تولیدی بوده است. پوشش این استاندارد با سیستم كاربراتوری معمولی و بدون استفاده از مبدل كاتالیستها امكانپذیر نخواهد بود. در این استانداردها به كاهش آلودگی گازهای خروجی از اگزوز اشاره شده است (گازهایی مانند Co، NOX، HC). این موضوع در صورتی تحقق مییابد كه نسبت هوا به سوخت ورودی به موتور تنظیم شود كه این كار با كنترل مكانیكی توسط كاربراتور مشكل است. در سال 82 موتورهای مگاموتور با تغییراتی به صورت موتورهای كاربراتوری مدار بسته تولید شدند با به طوری كه استاندارد یورو 1 را پوشش دادند ولی برای انطباق با استاندارد یورو2 به كنترل موتورها توسط قطعات الكترونیكی است. آلودگی ناشی از اگزوز موتورها نیاز نسبت مستقیم با میزان مصرف سوخت دارد. با كاهش میزان مصرف سوخت، گازهای حاصل از احتراق و نیز جرم گازهای آلاینده تولیدی كمتر میشود. به منظور اعمال كنترل دقیق به یك سیستم كنترل اتوماتیك است و مناسبترین روش برای فراهم آوردن چنین نیاز دقتی، سیستمهای الكترونیكی است. سرعت عمل، دقت در پردازش اطلاعات و توجه همزمان به عوامل مختلفی همچون میزان مصرف هوا، دمای هوای ورودی، دمای آب خنك كننده و دور موتور، ابزار الكترونیكی را از هر نظر برای موتور خودروها ایدهآل میكند. تغییر عمدهای كه در موتورهای بنزینی رخ داد، جایگزینی سیستمهای انژكتوری به جای سیستمهای كاربراتوری بود. این در حالی بود كه شركت مگاموتور چنین تهدیدی را پیشبینی كرده بود و قدرمسلم اجرای طرح در تولید انبوه سریعتر صورت میپذیرفت. فرصتها، تهدیدها، نقاط قوت و نقاط ضعف (swot) در شكل 2 ارائه شده است.
استراتژی تكنولوژی
با توجه به تحلیل swot صورت گرفته و استراژی سازمان مبنی بر تولید و تامین قوای محركه خودرو با رعایت استانداردهای ایمنی و زیست محیطی و افزایش توان طراحی و توسعه قوای محركه و به كارگیری سوختهای جایگزین و بررسیهای صورت گرفته، شركت مگاموتور تولید موتور انژكتوری پراید را در دستور كار خود قرار داد.
جدول
بررسی روش بهینه كسب تكنولوژی
روشهای مختلفی برای كسب تكنولوژی وجود دارد، از جمله:
پژوهش و توسعه داخلی
پژوهش و توسعه داخلی همراه با شبكهسازی
مهندسی معكوس
اكتساب پنهانی همراه با پژوهش و توسعه داخلی
انتقال و جذب تكنولوژی
واگذاری پژوهش به پیمانكاران
مشاركت استراتژیك در پژوهش و توسعه
خرید حق امتیاز
خرید تكنولوژی
سرمایهگذاری مشترك
خرید شركت داری تكنولوژی
هر یك از روشهای بالا مزایا و معایبی دارد كه با توجه به معیارهایی نظیر توانایی شركت، زمان ورود به بازار، ریسك شكست، هزینه و غیره میتوان روش مناسب را انتخاب كرد. در ذیل مزایا و منافع، معایب و ریسكها و همچنین عوامل هزینه بر هر یك از روشهای اكتساب تكنولوژی پیشگفته آورده شده است.
پژوهش و توسعه داخلی:
مزایا و منافع:
توسعه دانش در شركت= تبدیل شركت به شركت دانشگرا
انحصار تكنولوژی حاصل برای شركت= كسب مزیت رقابتی
امكان برخورداری از حمایتهای دولتی= صنایع بیشتر
معایب و ریسكها:
فاصله زمانی زیاد از دستیابی به تكنولوژی تا ورود به بازار
معمولاً نسبت به كسب فناوری از منابع خارجی پرهزینهتر است.
ریسك بالای شكست= اتلاف منابع مالی و زمان در صورت عدم موفقیت
نبود تمامی تخصصهای تحقیقاتی، طراحی، تجهیزات و .....
عوامل هزینهبر:
پرسنل تحقیق و توسعه (R&D)
شركت در نمایشگاهها، سمینارها و ...
تجهیزات
فضای دفتری، آزمایشگاه و كارگاه
پژوهش و توسعه داخلی همراه با شبكهسازی:
مزایا و منافع:
توسعه دانش در شركت= تبدیل شركت به شركت دانشگرا
انحصار تكنولوژی حاصل برای شركت= كسب مزیت رقابتی
امكان برخورداری از حمایتهای دولتی مانند تخفیفهای مالیاتی= منابع مالی بیشتر
بهرهبرداری از تخصصهای شبكه
آشنایی تیم تحقیقاتی با سایر منابع ایده
ریسك كمتر
هزینه كمتر
معایب و ریسكها:
فاصله زمانی زیاد از كسب تكنولوژی تا ورود به بازار (اندكی كوتاهتر از حالت قبل)
افزایش هزینه شبكهسازی و كاهش كلی هزینهها
ریسك بالای شكست(با واسطه تقویت پایه علمی كمتر از روش پژوهش و توسعه داخلی است.)
نیاز به طی فرایند طولانی نوآوری
عوامل هزینهبر:
پرسنل تحقیق و توسعه (R&D)، تجهیزات، فضاب دفتری، آزمایشگاه و كارگاه
شركت در نمایشگاهها، سمینارها و ...
تهیه و مطالعه ژورنالها، مجلات، مقالات، حق امتیازها و سایر مطالب مرتبط
هزینه تعامل و ارتباطات در شبكه
مهندس معكوس:
مزایا و منافع:
هزینه كمتر، ریسك پایینتر و زمانبری كمتر در مقایسه با روشهای قبل
امكان بهبود محصول نسبت به نمونه اولیه به منظور كسب مزیت رقابتی
ارتقای سطح توانمندی تكنولوژی یك شركت
معایب و ریسكها:
ارائه محصول تكراری
ریسك فقدان درك كامل و درست طرح اولیه
ریسكهای مربوط به منع قانونی كپیبرداری
عوامل هزینهبر:
توانمندی مهندسی قوی
فضای دفتری، آزمایشگاه و كارگاهی
هزینه جرایم احتمالی قانونی
اكتساب پنهانی همراه با پژوهش و توسعه داخلی:
مزایا و منافع:
هزینه كمتر، ریسك پایینتر و فاصله زمانی كمتر تا ورود به بازار نسبت به روشهای قبل
در این روش امكان ارتقای كیفیت محصول وجود دارد.
ارائه محصول رقابتی به بازار با هزینه كمتر
معایب و ریسكها:
مغایرت با موازین قانونی، اخلاقی، شرعی و ...
با این روش توان فنی شركت افزایش اندكی مییابد
ارائه محصول تكراری
عدم دستیابی به مزیت رقابتی در محصول
ریسك مربوط به عكسالعملهای قانونی و به خطر افتادن وجهه شركت
عوامل هزینهبر:
پرسنل تحقیق و توسعه (R&D)، تجهیزات
هزینههای مربوط به دادگاه و وكیل (به واسطه اقامه دعوی از طرف صاحب اول تكنولوژی)
هزینه تهیه تجهیزات جاسوسی (انواع دوربین، جلیقه ضد گلوله و سایر تجهیزات مشابه)
انتقال و جذب تكنولوژی:
مزایا و منافع:
كاهش ریسك به دلیل جا افتادن بودن تكنولوژی
كاهش فاصله زمانی از كسب تكنولوژی تا ورود به بازار
آشنایی با كانالها و مكانیزههای كار آمد انتقال تكنولوژی
توسعه و توانمندی داخلی شركت
ارتقا سطح توانمندی چانهزنی و مذاكره شركت
معایب و ریسكها:
ریسك به كارگیری تكنولوژی در كاربردهای جدید
به واسطه غیره بومی بودن تكنولوژی، پشتیبانی پس از دریافت تكنولوژی ضعیف است.
عوامل هزینهبر:
هزینههای جست وجو و شبكهسازی
پرسنل فنی داخلی
هزینههای بومیسازی و استفاده از تكنولوژی
واگذاری پژوهش و توسعه به پیمانكاران:
مزایا و منافع:
عدم نیاز به سرمایه گذاری برای ایجاد و استقرار تجهیزاتت آزمایشگاهی
كاهش سرمایه گذاری مورد نیاز در حوزه نیروی انسانی
مالكیت تكنولوژی = ارائه محصول منحصر به فرد
معایب و ریسكها:
· عدم دستیابی به ریشههای علمی تكنولوژی در درون شركت
· حفظ مالكیت اطلاعات تكنولوژی مشكلتر از روشهای داخلی كسب تكنولوژی است
· زمانبری، هزینهها و سایر ریسكها شبیه به R&Dداخلی است
عوامل هزینهبر:
· پرسنلی كه تكنولوژی را درك كنند و بتواند بر روند انجام تحقیقیات نظارت كنند
· هزینه مربوط به قرارداد: ممكن است پایینتر از R&D داخلی تمام شود
مشاركت استراتژیك در پژوهش و توسعه:
مزایا و منافع:
سهیم شدن طرفهای مشاركت كننده در ریسك
هزینههای پایینتر
یادگیری از شركا
معایب و ریسكها:
اجباری در تسهیم دانش
لزوم سازگار كردن نتایج تحقیقات با كاربردهای مورد نظر شركت
عوامل هزینهبر:
· سهم شركت در هزینههای R&D، پرسنل، تجهیزات، امكانات و ....
· هزینههای مربوط به سازگارسازی نتایج تحقیق با موارد مصرف داخل شركت
خرید حق امتیاز
مزایا و منافع:
هزینه ریسك كمتر نسبت به R&D داخلی
كاهش فاصله زمانی از كسب تكنولوژی تا ورود به بازار
حمایت در پیاده سازی
معایب و ریسكها:
عدم امكان ارائه محصول با نام اختصاصی شركت
هزینه ریسك پیادهسازی تكنولوژی
این روش به افزایش قابلیتهای داخلی شركت نمیشود
عوامل هزینهبر:
هزینه مربوط به پیش پرداخت و حق امتیاز (گیرنده تكنولوژی، حق استفاده از آن را به صورت خرید كامل یا پرداخت یكجا اولیه به اضافه درصدی از افزایش پیدا میكند.
هزینههای پیادهسازی
خرید تكنولوژی:
مزایا و منافع:
سریعترین راه كسب تكنولوژی آماده برای استفاده
كمترین ریسك
حمایت در پیاده سازی
معایب و ریسكها:
عدم امكان ارائه محصول منحصر به فرد و برخورداری از سایر مزیتهای رقابتی
مشكلات احتمالی مربوط به پیادهسازی تكنولوژی
محدودیت در توسعه توان فنی داخلی شركت
عوامل هزینهبر:
· هزینه پیش پرداخت
· هزینه آموزش
· ارائه دهنده، تكنولوژی را به مشتریان متعددی ارائه میكند پس هزینههای توسعه آن تقسیم میشود و كاهش مییابد.
سرمایهگذاری مشترك:
مزایا و منافع:
پس از آموزش، تكنولوژی به سرعت قابل پیادهسازی است.
كمترین ریسك
امكان ارائه محصول منحصر به فرد در یك منطقه خاص
امكان كسب تجربه از صاحب تكنولوژی
معایب و ریسكها:
ریسكهای مربوط به بازار
عدم كنترل بر تكنولوژی: لزومم توافق با شریك
عدم ایجاد توان در داخل شركت
عوامل هزینهبر:
· هزینه مربوط به پیش پرداخت در كسب و كار جدید
· هزینههای عملیاتی جاری
· هزینه آموزش
خرید شركت دارای تكنولوژی:
مزایا و منافع:
فاصله زمانی كوتاه از كسب تكنولوژی تا ورود به بازار (گاهی قبل از كسب تكنولوژی محصول در بازار سهم دارد.)
ریسك پایین
میتواند وجهه خوبی برای شركت به همراه داشته باشد.
معایب و ریسكها:
ممكن است لازم باشد تكنولوژی با نیازهای شركت مطابقت داده شود.
ممكن است شركت مورد معامله دارای ویژگیهای نهانی منفی باشد.
امكان بروز مشكلات اجرایی و عملیات به هنگام ادغام دو شركت
عوامل هزینهبر:
· به ارزش شركت مورد معامله (شامل تكنولوژی) بستگی دارد.
· هزینهها باید با سرمایههای تكنولوژیكی شركت مورد معامله متناسب باشد.
با توجه به آن كه سیستم انژكتور از تكنولوژی بالایی برخوردار است و نظر به الزام قانونی گفته شده، لزوم انتخاب روشی سریع برای كسب تكنولوژی آن ضروری است. در عین حال باید قیمت تمام شده محصول افزایش چندانی نداشته باشد كه بر قیمت خودرو اثر بگذارد و موجب افزایش قیمت محصول یا كاهش سود سهامداران (و یا به طور كلی عدم رضایت ذینفعان) شود با عنایت به محدودیتهای مذكور به منظور اكتساب تكنولوژی بخشی از دانشفنی كه مربوط به سیستم انژكتوری است خریداری شد و سایر تغییرات مربوط برای انژكتوری كردن موتور توسط واحد تحقیق و توسعه صورت پذیرفت. به این ترتیب با كمترین ریسك و صرفه جویی در زمان و هزینه، دستیابی به تكنولوژی موتور انژكتوری پراید با تلاش كارشناسان مگاموتور امكان پذیر شد.
فرایند پیادهسازی تكنولوژی
دكتر رابرت كوپر به منظور پیادهسازی تكنولوژی، مدل استیج گیت را طراحی كرده كه شامل هفت مرحله است:
1. خلق ایده
2. ارزیابی اولیه
3. تشریح مفهومی
4. توسعه
5. آزمایش محصول
6. فروش آزمایشی
7. اجرای نهایی
مراحل مدل فوق با گامهای جزئیتر در شكل3 آورده شده است.
شركت مگا موتور پیش از این، به پیادهسازی استاندارد ISO/TS16949:2002 اقدام كرده است. در استاندارد مذكور به روش APQP اشاره شده است كه گامهای آن با مدل فوق مطابقت دارد. در ذیل به فازهای اصلی پروژه انژكتوری كردن موتور پراید اشاره و نمونه گانت چارت آن در خصوص موتور انژكتوری نیسان مدلZ24 به پیوست آورده شده است:
1. تعیین مشخصات محصول و عقد قرارداد با شركت ساژم فرانسه
2. طراحی و توسعه سیستم (طراحی قطعات، تهیه نقشهها و TEST PLAN،...)
3. نمونهسازی و كالیبراسیون موتور و خودرو (شامل نمونهسازی قطعات و مجموعهها)
4. تهیه مدارك خدمات پس از فروش و برگزاری آموزش
5. تولید آزمایشی موتور انژكتوری در چند مرحله و انجام تستهای صحهگذاری و دوام موتورهای تولیدی
6. تهیه اسناد و مدارك لازم (در صورت لزوم بازنگری آنها) به منظور تولید انبوه
7. تولید انبوه
تیم پروژه متشكل از كارشناسان مگاموتور (از واحد تحقیق و توسعه، تولید، تضمین كیفیت و كنترل پروژه) و مدیر پروژه، نماینده مشتری، نماینده سایپا یدك، نماینده شركت ساژم فرانسه و نماینده شركتهای تأمین كننده قطعات (در مواقع لزوم) بود كه این موضوع باعث تسریع در انجام امور میشود زیرابه این ترتیب نظرات كاربران، مشتریان و تأمینكنندگان منتقل زمان اعمال تغییرات و دریافت باز خورد، كوتاهترین و موانع و مشكلات اجرایی تأمین یا تولید در همان مرحله نخست به بحث گذاشته میشد و از بروز آنها جلوگیری به عمل میآمد.
در هر یك از مراحل مذكور باز خورد لازم دریافت میشود و تغییرات در اسناد، مدارك ویا سیستمهای تولیدی اعمال میشود. نماینده كنترل پروژه ابتدا براساس رویه موجود APQP، كنترل پروژه و فعایتهای تعریف شده توسط مدیر پروژه گانت چارت پروژه را تهیه میكند و به تأیید مدیر پروژه میرساند و در حین اجرای پروژه گزارشهای ماهانه از درصد پیشرفت پروژه، مسیرهای بحرانی و نمودار S به مدیر پروژه اعلام میشود.
یادگیری و تسلط بر تكنولوژی
از اجرای این پروژه نتایج قابل قبولی حاصل شد كه از جمله میتوان به كاهش آلودگی فراتر از الزامات قانونی یورو2 اشاره كرد با لحاظ این نكته كه سایر پارامترهایی مانند مصرف سوخت، گشتاور خروجی، توان و غیره دچار افت نشود كه نتایج آن در شكل 4 آورده شده است.
شكل
با توجه به این كه در زمان پیادهسازی تكنولوژی فوق، شركت ساژم تنها تأمین كننده كیت انژكتور بود، انعطاف پذیری مناسبی در برابر تغییر قیمت این قطعه وجود نداشت لذا شركت مگاموتور به دریافت كیت از منابع دیگر اقدام كرد تا بتواند به قیت تمام شده پایینتری دست یابد بنابراین پروژه انژكتوری را با برخی اصلاحات با شركت زیمنس آلمان به اجرا در آورد. در واقع از پروژه ساژم الگوبرداری صورت گرفت و پروژه مذكور با كاهش زمان و قیمت قابل توجهی محقق شد.
جمع بندی و ارائه پیشنهاد
با توجه به لزوم كاهش مصرف سوخت و كاهش آلودگی هوا، تولید موتور انژكتوری در برنامههای شركت مگاموتور قرار گرفت و این شركت توانست با روش جذب و انتقال تكنولوژی و همچنین تلاش كاركنان، علاوه بر صرفهجویی در زمان و هزینه به این مهم نیز دست یابد. با توجه به لزوم استقرار دستگاههای عیب یاب انژكتور در خدمات پس از فروش سایپا اقداماتی برای كسب تكنولوژی دستگاههای فوق نیزصورت پذیرفته است. امروزه با عنایت به لزوم كاهش مصرف سوخت و در جهت اجرای سیاستهای كلان دولت در این زمینه، در واحد تحقیق و توسعه جایگزینی سوختهای غیر فسیلی اقداماتی صورت میگیرد و دستیابی به آخرین تكنولوژی تولید موتور در دنیا اقداماتی در حوزه موتورهای هیبریدی انجام شده است. با ارداه ملی، همراه با برنامهریزی مناسب و منطقی و در فضای ساختار حمایتی و انگیزشی كلان، میتوان با بهرهبرداری از منابع انسانی عظیم كشور به اقداماتی پرداخت كه به تسلط بیشتر فناوریهای پیشرفته و توسعه و بومیسازی فناوریهای داخلی منجر شود.
منابع
1. دوره مدیریت تكنولوژی یونیدو سال 1385
2. مجله شماره 40 و 41 مگاموتور مهر و آبان 1384
3. كتاب مدیریت تكنولوژی، طارق خلیل، 1381
4. سوابق مربوط به پروژههای انتقال تكنولوژی موتورهای انژكتوری
.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] - عضو هیئت علمی دانشكده صنایع دانشگاه الزهرا (س) jbagheri@alzahra.ac.ir
[2] - كارشناس ارشد مهندسی صنایع، كارشناس شركت مگاموتور dariush_ghafouri@yahoo.com
[3] - كارشناس ارشد مهندسی صنایع، كارشناس شركت مگاموتور li_qa@yahoo.com