اشاره :
از نزدیك، شبیه RSS، شبیه Ajax، مثل وب ‌سرویس، مثل گوگل؛ از دور مانند یك اكوسیستم زنده، یك رسانه مردمی، یك چرخه بی‌پایان از اخبار و ایده‌ها، و یك موج سیال از داده‌ها است. آن را به صورت نمادین، وب 2 نام نهاده‌اند. همان وبی است كه امروز می‌شناسیم. اما به آن دوباره نگریسته‌اند. وب 2 استعاره‌ای است كه به بهانه آن قصد داریم به بازشناسی پدیده وب بپردازیم. این بازشناسی به ما كمك می‌كند چرایی و چگونگی تغییرات این فضا را درك كنیم تا بتوانیم بیشترین بهره را از آن ببریم.‌

 
از نمای نزدیك
هرچه جلوتر می‌رویم اهمیت نرم‌افزارهای ‌News Reader و ‌RSS ‌خوان برای دسترسی سریع و آسان مردم به تازه‌ترین خبرها بیشتر می‌شود. اگر شما نیز می‌توانستید هر روز نگاهی به جزئیات آمار بازدید از صفحات سایت وب ماهنامه شبكه بیندازید، متقاعد می‌شدید كه ابزار ‌‌RSS به‌قدری برای كاربران مهم شده‌است كه تقریبا هر روز تعداد كسانی كه گشت‌و‌گذار در این سایت‌ را از طریق بازكردن صفحه نخست آن شروع می‌كنند، با تعداد بازدیدكنندگانی كه سیر و سیاحت خود را با فراخواندن لینك ‌‌RSS این پایگاه آغاز می‌كنند، برابر است.

این در حقیقت جلوه‌‌ای است از پارادایم جدیدی كه وب 2 نامیده می‌شود. خوب كه نگاه كنیم، می‌توانیم به ماهیت و عمق تغییرات بنیادینی كه در مشخصه‌های وب و رفتار كاربران آن به‌وقوع پیوسته‌است، پی‌ببریم. ولی نكته جالب اینجاست كه همین تغییرات كند و آهسته حتی در دنیای سریع و پویایی مثل اینترنت نیز به‌صورت تدریجی شكل می‌گیرند. گویی در تاروپود وب آرام آرام رسوخ می‌كنند. شاید به همین دلیل، كاربرانی كه چند سالی در این فضای مجازی نفس كشیده باشند، به وضعیت جدید خو گرفته‌اند و احتمالا تغییرات برایشان چندان ملموس نیست. مانند این است كه سال‌ها با یك نفر زندگی كنیم و متوجه تغییرات تدریجی چهره او نشویم. اما وقتی از دور به قضیه نگاه كنید، می‌توانید فورا برخی تغییرات مهم را كشف كنید و روی آن‌ها انگشت بگذارید. این تغییرات كدامند؟ آیا می‌توانیم آن‌ها را دسته بندی كنیم؟‌

مشخصه‌های مهم  وب جدید
كسانی كه درباره نظریه وب 2 صحبت می‌كنند، مباحث مختلفی را پیش می‌كشند. برخی مایلند جنبه‌های تكنیكی آن را برای مخاطبانی همچون برنامه‌نویسان و طراحان وب تشریح كنند. بعضی نیز به كاربردهای تجاری آن نظر دارند و می‌خواهند وب 2 را به صورت پلتفرمی ترسیم كنند كه تجربه بحران دات‌كام در سال دوهزار را پشت سر خود دارد و اكنون به یك سیستم پخته و باتجربه تبدیل شده است كه روش‌های هوشمندانه‌ای برای كسب‌وكار آنلاین دارد. من در اینجا به آن دسته از ویژگی‌های جدید وب كه با نگرش سیستمی سازگاری بیشتری دارد اشاره می‌كنم و نگاهم بیشتر به درونمایه وب 2، محتویات آن و پویایی داده‌ها است. بسیاری از ایده‌هایی كه اینجا مطرح می‌كنم، نظریه‌پردازان وب2 قبلا به صورت‌های گوناگون و حتی   جامع‌تر و بهتر مطرح كرده‌اند و درنتیجه حرف تازه‌ای نیستند. اما سعی كردم یك تصویر موجز و مختصر از وب2 را با توجه به این دیدگاه ارائه دهم.‌

1 - وب مردمی‌تر ‌
وب واقعا مردمی‌تر شده است. مهم‌ترین تبلور این ویژگی را باید در این واقعیت جستجو كرد كه <مصرف‌كنندگان اطلاعات اكنون خود تولید‌كننده‌اند>. سایت كتاب‌فروشی آمازون كه به كاربران اجازه می‌دهد نقد خود درباره محتوای یك كتاب را پای صفحه مخصوص همان كتاب درج كنند، یك مثال مشهور در این زمینه است. تقریبا اكثر كسانی كه برای خرید كتاب به آمازون مراجعه می‌كنند، متوجه می‌شوند كه اظهارنظر خوانندگان یك كتاب به مراتب از اطلاعات رسمی آمازون درباره آن كتاب، جالب‌تر است.‌

یك چهره دیگر از این وب مردمی را می‌توانید در <دنیای وبلاگستان و پادكستینگ> ببینید. در وب 2 حضور كاربران در فرآیند تولید و پخش اخبار و اطلاعات چنان پررنگ است كه خود به منبع ارزشمندی برای رسانه‌های جمعی و رسمی، از قبیل رسانه‌های الكترونیك و نشریات چاپی، تبدیل شده است. پدیده جدید <خبرنگاری شهروندی> كه در آن نقش شهروندان گمنام و یا معمولی (به عنوان شاهد عینی یك رویداد) اهمیت بسیار زیادی در تهیه سریع یك  گزارش موثق دارند، پیامد همین جنبش وبلاگ‌نویسی است. اخیرا خبرنگاری شهروندی در رویدادهایی مانند بلایای طبیعی و حوادث تروریستی یا رخدادهای خشونت‌بار جنگ و درگیری مسلحانه كمك شایانی به رسانه‌ها و خبرگزاری‌های بزرگ دنیا كرده است.‌

اما نقش مردم در فضای وب 2 را به صورت‌های دیگری نیز می‌توان دید. ردپای آمدن لینكدونی همه جا دیده می‌شود. این لینك‌ها را باید آدرس‌های دست‌چین شده‌ای تلقی‌كرد كه به صورت هدفمند تازه‌ترین اخبار و مطالب مربوط به یك زمینه  خاص را به مخاطب ارائه می‌كنند. این لینكدونی‌ها بی‌وقفه و به سرعت بروز می‌شوند و خود به تنهایی منابعی خواندنی و جذاب در وب هستند كه به همت كاربران و برای كاربران تولید می‌شوند. یك شیوه دیگر را می‌توانید در نرم‌افزارهای پیام‌رسانی فوری ‌(‌IM) ببینید كه دیگر فقط برای گپ‌و‌گفت‌هایی بی‌هدف استفاده نمی‌شوند، بلكه كاربرد اطلاع‌رسانی و خبری نیز دارند. معمولا گروهی از كاربران كه علایق مشتركی دارند، لینك تازه‌ترین اخبار و یا مطالب جالب (از هر نظر) را برای یكدیگر می‌فرستند. خوب است نرم‌افزارهای ‌IM را وقتی برای چنین مقصودی به‌كارگرفته می‌شوند‌ ‌News Messenger بنامیم.‌

‌<كاربرد رسانه‌ای پورتال‌ها و انجمن‌های آنلاین> روی دیگری از همین سكه است. همان كاربرانی كه ممكن است از لینكدونی سایت یا وبلاگ شخصی خود برای اطلاع‌رسانی و هدایت مخاطبان به سمت منابع خبری و اطلاعاتی خاص استفاده كنند، گاهی ترجیح می‌دهند لینك‌های خود را در مكان‌های عمومی‌‌تر و پررفت‌وآمدتری مانند پورتال‌ها و انجمن‌های آنلاین منتشر كنند. در حقیقت گاهی سرعت انتشار و جامعیت اخبار در این پورتال‌های مردمی از سایت‌های خبری رسمی بیشتر است. زیرا هر مخاطب خود به صورت یك خبرنگار عمل می‌كند و پورتال به صورت تابلویی درمی‌آید كه به موازات افزایش تعداد بازدیدكنندگان، حجم اخبار و مطالب آن بیشتر و بیشتر می‌شود.‌

افزایش استقبال از موسیقی و ویدیوی ‌‌On-Demand جنبه دیگری از مردمی‌تر شدن رسانه وب را نشان‌می‌دهد. رشد این گرایش در میان كاربران اینترنت، اغلب رسانه‌های سمعی-‌بصری را واداركرده است كه وارد عرصه اینترنت شوند و یك برنامه مشخص برای پاسخگویی به مخاطبانی كه مایلند اطلاعات صوتی و تصویری (اعم از خبر یا كلیپ هنری و سرگرم‌كننده) را به میل خود انتخاب كنند، تدوین كنند. پیامد این تحول را می‌توانید در پیدایش سرویسی مانند ‌‌Google Video یا كامیابی سرویس موسیقی ‌‌iTunes اپل ببینید.‌

2- سازوكار خودترمیمی محتوای وب 2‌
محتوای وب2 به یك سازوكار خودترمیمی بسیار پیچیده و هوشمند مجهز است. این هوشمندی از مردمی‌ترشدن وب ناشی‌می‌شود و حاصل خرد‌جمعی است. سازوكار خودترمیمی محتوا را می‌توان به دو صورت مشاهده كرد: یكی با واسطه و دیگری بی‌واسطه. در سازوكار با واسطه، خوانندگان و مصرف‌كنندگان یك محتوای اطلاعاتی (مثلا بازدیدكنندگان یك سایت خبری و یا آموزشی) با درج كامنت و اظهارنظر، اطلاعاتی كه ناشر ارائه داده است را نقد می‌كنند، چیزهایی به آن می‌افزایند، ایرادهایی از آن می‌گیرند و یا برای اصلاحش پیشنهادهایی می‌دهند. همه این موارد می‌تواند با واسطه مدیران یا اپراتورهای سایت اعمال شوند. وقتی كامنت‌ها به طور خودكار پای مطالب افزوده می‌شود، به تدریج آن خبر یا مقاله تكمیل و تصحیح می‌شود.

چنان‌كه ممكن است حجم این اطلاعات ضمیمه، از محتوای اولیه بیشتر شود. سایت‌هایی كه چنین می‌كنند، معمولا موفق‌ترند و آن‌هایی كه هیچ توجهی به كامنت‌های مردم ندارند، به تدریج از گردونه رقابت كیفی میان تولیدكنندگان محتوا خارج می‌شوند.‌

<خودترمیمی‌ بی‌واسطه> یك پدیده كاملا جدید در وب 2 است. ویكی ‌(‌Wiki) و مشتقات آن تبلور همین سازوكار است. در این شیوه مردم امكان می‌یابند مستقیما یك محتوای اطلاعاتی را ویرایش كنند. ایده ویكی‌پدیا بر این نظریه استوار است كه اگرچه در كوتاه مدت ممكن است برخی محتویات مخدوش شوند، اما در بلندمدت، خرد جمعی شاكله و صحت اطلاعات را حفظ خواهد كرد.‌

3- جهش در معنای آموزش‌
وب 2 را می‌توانید در قالب تحولات مفهوم آموزش نیز ببینید. مهم‌ترین ویژگی وب2 در این مورد، <غیرتجاری كردن دانش> از طریق به‌كارگیری رهیافت توسعه باز (‌Open Development) است. این هم یكی از پیامد‌های مردمی‌تر شدن فضای وب است. در این شیوه، مردم می‌توانند در فرایند توسعه یك مقوله علمی یا فنی آزادانه مشاركت داشته باشند و به طور رایگان از حاصل آن استفاده كنند. این در حقیقت سطح متعالی‌تری از آموزش است. زیرا یك عضو جدید همواره می‌تواند به آرشیو تعاملات قبلی گروه مراجعه كند و خود را در اسرع وقت به سطح فعلی گروه برساند و پس از آن هم در جلوبردن دانش گروه نقش داشته باشد و هم از این خرد جمعی چیزها بیاموزد.
‌
‌<آموزش ‌On-Demand به وسیله موتورهای جستجو> جنبه دیگری از تحول در معنای آموزش در فضای سایبر را نشان‌می‌دهد. موتورهای جستجو را از این نظر می‌توان به آموزگارانی تشبیه كرد كه جواب هر سوالی را می‌دانند. اما كیفیت پاسخ‌هایشان بستگی به كیفیت پرسش‌های پرسشگر دارد. در این حوزه جدید، پرسشگر از روش <خود‌آموزی> برای بالابردن دانش خود استفاده می‌كند و تنها هنگامی یك مفهوم را می‌آموزد كه به آن نیاز داشته باشد.‌

بسته‌های What-is‌ و‌ ‌How-to‌ و ‌FAQ یكی از خروجی‌های جنبی سازوكار فوق هستند. این بسته‌ها در حقیقت مجموعه جواب‌های از پیش آماده‌ای هستند كه به‌وسیله كاربران اینترنت پدید می‌آیند و از این منظر می‌توان آن را پیامد مردمی‌تر شدن وب تلقی كرد. جالب اینجاست كه برخی از همین محتویات، به سازوكار‌های خودترمیمی باواسطه یا بی‌واسطه نیز مجهزند. این قابلیت به دانش‌آموزان امكان می‌دهد با اعتماد بیشتری به اطلاعات موجود در این بسته‌ها تكیه كنند.

سیستم‌های به اشتراك‌گذاشتن اطلاعات نیز یكی از پیامدهای مردمی‌تر ‌شدن وب هستند. كاركرد آموزشی این شیوه از تبادل اطلاعات هم جالب و هم مهم است. در واقع هنگامی كه مجموعه‌ای از اطلاعات به صورت یك فایل، سند و یا كتاب الكترونیكی میان گروهی از كاربران به اشتراك گذاشته می‌شود، همه اعضای گروه قادرند بسته به نیاز خود از این اطلاعات برای بالابردن سطح دانش و آگاهی بهره‌ ببرند.‌

4- پویایی داده‌ها 
پدیده وب را از زوایای مختلفی می‌توان بررسی كرد. وب یك شبكه اطلاعاتی است. یك فناوری است. یك رسانه نیز هست. اما اگر آن را به عنوان مهم‌ترین تبلور فضای سایبر درنظربگیرید، آنگاه می‌توان وب را به سیستمی تشبیه كرد كه حیات دارد، زنده‌ است، راكد نمی‌ماند، پی‌درپی تغییر می‌كند و نو می‌شود. نگرش سیستمی به مقوله وب به ما كمك می‌كند، برخی جنبه‌های مهم و كلیدی آن را برجسته سازیم. از این منظر، وب از پویایی ویژه‌ای برخوردار است كه طی آن، داده‌ها نه‌تنها در مجاری اطلاعاتی مختلف به حركت درمی‌آیند، بلكه گاهی، خود، به بستری برای انتقال داده‌های پیچیده‌تر تبدیل می‌شوند. این سازوكار را تقریبا می‌توان به مفهوم مدولاسیون در فیزیك امواج تشبیه كرد. امواج مركبی كه از سوار شدن امواج پیچیده‌‌تر بر امواج ساده پدید می‌آیند.‌

یكی از مفاهیمی كه فرضیه <وب 2> سعی در توضیح و تبیین آن دارد، همین كاركرد دوگانه‌ای است كه برخی از اطلاعات در شبكه اینترنت دارند. گونه‌ای از این اطلاعات را مردم پدید‌آورده‌اند و در یك روند تعاملی بسیار پویا و پیچیده مرتبا به آن می‌افزایند. بعضی دیگر از این اطلاعات نیز حاصل تعامل كاربران با روند پویایی نیمه‌مستقل جدیدی است كه درون وب به جریان درآمده است و بر اساس الگو‌هایی كه گاه به سادگی یك لینك ‌‌RSS و گاه به پیچیدگی نتایج یك جستجو در بانك اطلاعاتی گوگل هستند، ساختاری مركب از داده‌ها را پدید می‌آورند كه خود‌به‌خود یكدیگر را تغییرمی‌دهند و اصلاح می‌كنند.‌

فناوری ‌‌RSS نه تنها به كاربر كمك می‌كند به محتوا دسترسی پیدا كند، بلكه كاربر می‌تواند مشترك آن نیز باشد. طوری كه به محض تغییر محتوا، به طور خودكار از تازه‌ترین تغییرات آگاهی یابد. با استفاده از تكنیك ‌‌RSS می‌توان سایت‌ها را نیز به یكدیگر متصل كرد. به این ترتیب یك پایگاه وب می‌تواند به‌طور خودكار و بدون دخالت انسان، از محتوای پایگاه دیگر اطلاع پیدا كند. سایت‌هایی كه به این ترتیب به طور زنجیروار به‌هم متصل می‌شوند، بستر اطلاعاتی جدیدی را پدید می‌آورند كه اطلاعات و اخبار را از یك پایگاه به دیگری جاری می‌سازد.

‌مشابه همین كاركرد را می‌توان در سیستم ‌Trackback وبلاگ‌ها مشاهده كرد. این سیستم به یك وبلاگ‌نویس امكان می‌دهد به جای درج كامنت و اظهارنظر مستقیم در پایین یادداشت یك وبلاگ‌نویس دیگر، نظر و نقد خود را در وبلاگ خودش بنویسد و لینك آن را به طور خودكار ضمیمه آن یادداشت نماید. به این ترتیب زنجیره‌ای از اظهارنظرها پدید می‌آیند كه به واسطه لینك‌های دوطرفه Trackback ‌به هم متصل شده‌اند.‌

سازوكار <آگهی‌های متنی هوشمند> مدل پیشرفته‌تری از همین زنجیره‌های خودكار اطلاعاتی است. مثلا سیستم آگهی‌های متنی گوگل به طور هوشمندانه در یك صفحه وب فقط آن دسته از آگهی‌ها را نشان می‌دهد كه واژگان به كاررفته در آن با واژگان استفاده شده در آن صفحه ارتباط مفهومی داشته باشد. به این ترتیب، آگهی‌ها كاركردی مشابه سیستم لینكدونی سایت‌ها و وبلاگ‌ها را پیدا می‌كنند. با این تفاوت كه دست انسان دخالت كمتری در دست‌چین‌كردن لینك‌ها دارد و لینك‌ها بر اساس یك الگوی طبقه‌بندی شده، خود به خود، تصمیم می‌گیرند كه كجا به نمایش درآیند.‌

نقش محوری در طبقه‌بندی این لینك‌ها را تعدادی واژگان كلیدی برعهده دارند كه گاهی‌‌ Tag‌ نامیده می‌شوند. اینTagها یا واژه‌های كلیدی در حقیقت نوعی‌ متادیتا‌ هستند كه ضمیمه اطلاعات می‌شوند و امكان ایجاد بی‌نهایت دسته‌بندی موضوعی مختلف را فراهم می‌سازند. مثلا سایت‌ Flickr (متعلق به یاهو) كه پایگاهی برای به اشتراك‌گذاری عكس است، از همین روش برای متصل كردن گالری‌های مختلف استفاده می‌كند. یك گالری ممكن است دارای دو ‌Tag به نام‌های <نمایشگاه اله‌كامپ> و <كامپیوتر> باشد و یك گالری دیگر دارای سه‌ ‌Tag با نام‌های <كامپیوتر>، <آموزش> و <هنر> باشد. به این ترتیب دوگالری عكس مذكور به دلیل داشتن یك وجه مشترك، یعنی <كامپیوتر> به طور خودكار به یكدیگر لینك می‌شوند.  ‌

البته استفاده از سازوكار‌های خودكار برای متصل‌كردن سایت‌ها و صفحات وب به یكدیگر منحصر به كاربردهای مثبت در فضای سایبر نیست. چنان‌كه می‌توان ردپای <لینك‌های آلوده> را در همه جا مشاهده كرد. مثلا ترفند سیادی یا فیشینگ و یا هدایت كاربر به لینك‌ها و سایت‌های خاص از طریق نصب اسب تروا روی كامپیوتری كه سهوا یا عمدا پایگاه اینترنتی خاصی را مرور‌كرده‌است، نمونه‌ای از پویایی لینك‌های آلوده را نشان می‌دهد.‌

5- مفهومی به نام سرویس
وب 2 متضمن پاره‌ای مفاهیم كلیدی دیگر نیز هست. واژه خدمت یا سرویس نمونه‌ای از همین مفاهیم است. وب جدید به گونه‌ای است كه مفهوم سرویس به یكی از اركان كسب‌وكارهای آنلاین تبدیل شده‌است. این مفهوم هم دربرگیرنده معنای لغوی آن، یعنی خدمت‌رسانی، و هم دربرگیرنده معنای تازه و مدرن آن است كه نشان می‌دهد یك فرآیند اطلاعاتی (مثلا ارسال نامه الكترونیكی) به جای این‌كه از طریق یك محصول نرم‌افزاری انجام شود، می‌تواند به‌واسطه یك سیستم آنلاین رخ دهد. این شیوه از ارائه خدمات متكی بر نظریه‌ای است كه می‌گوید هر نرم‌افزار را می‌توان به صورت یك سرویس ارائه كرد. خدماتی كه سایت‌های گوگل و ‌‌eBay ارائه‌می‌دهند، نمونه‌ای از همین خدمات هستند. اصطلاح‌ وب‌سرویس‌ از همین معنا ریشه‌گرفته‌است. بنابراین وب‌سرویس‌ها را می‌توان یك پدیده متعلق به عصر وب2 قلمداد كرد كه البته هنوز به بلوغ خود نرسیده است.‌

به تازگی، یك تكنیك و فن جدید نیز پا به عرصه وب گذاشته است كه باید آن را مكمل نظریه وب‌سرویس‌ها دانست. این پدیده كه ‌‌Ajax نام دارد، درحقیقت لباسی است كه می‌توان بر یك سرویس وب پوشاند. سرویس‌های وب ممكن است ظاهرا هیچ اینترفیسی نداشته باشند و فقط از طریق پروتكل‌های فنی، مجموعه‌ای از خدمات نرم‌افزاری را از طریق اینترنت در دسترس كاربر قراردهند و حداكثر ممكن است یك صفحه وب ‌‌HTML پویا را بر روی یك وب‌سرویس قرار دهیم. اما تكنیك ای‌جكس به ما امكان می‌دهد، محدودیت‌های موجود صفحات ‌‌‌HTML معمولی را پشت سر بگذاریم و ایده <نرم‌افزار به صورت سرویس>‌ را كاملا محقق كنیم.‌

سرویس در وب2 با یك مفهوم كلیدی دیگر نیز ارتباط نزدیكی دارد و آن، معنای واژه توسعه است. وقتی كه به تدریج سرویس‌های آنلاین جای بسته‌های نرم‌افزاری قابل نصب را بگیرند، آنگاه ممكن است با شرایطی روبه‌رو شویم كه در آن همواره روند توسعه، اصلاح و تكمیل نرم‌افزار در معرض دید مصرف‌كننده قراردارد. بنابراین توسعه در عصر وب2 یعنی تقریبا همیشه با محصولاتی سروكار داریم كه در مرحله آزمایشی (بتا) قراردارند. علت این پدیده آن است كه <خدمت> رابطه تنگاتنگی با بازخورد مشتریان دارد و چون وب 2 مردمی‌تر است و مشاركت كاربران در تغییر و تحولات آن بیشتر شده است، هیچ سرویس آنلاینی را نمی‌توان یافت كه بتواند بدون توجه به انتقادات و پیشنهادهای كاربران، همچنان در مدار كامیابی و موفقیت قرارداشته باشد. به زبان دیگر، نقش مردم به گونه‌ای است كه نه‌تنها به خودترمیمی اطلاعات منجر می‌شود، بلكه گونه‌ای از خودترمیمی نرم‌افزار را نیز پدید‌می‌آورد و واضح است وقتی نرم‌افزار دائما درحال ترمیم باشد، هیچ‌گاه از مرحله تست بتا خارج نمی‌شود.‌

6- پول‌سازی با قلك آنلاین
می‌توان به فهرست پیامدهای مردمی‌تر شدن وب، اقلام دیگری را نیز افزود. مثلا كسب و كارهای وب2 به وضوح نسبت به وب1 اهمیت بیشتری به تك تك كاربران می‌دهند. ایده سنتی كسب‌وكار این است كه با مشتریان محدودتر ولی پولدارتر تعامل داشته‌باشید. بنابراین صاحبان كسب‌وكار تمایل زیادی دارند كه به جای سروكله زدن با صد مشتری كه هركدام فقط كمی پول خرج می‌كنند، با ده یا پنج مشتری كه رقم‌های بزرگی می‌پردازند، روبه‌رو شوند. وب2 این نظریه را با تردید روبه‌رو كرده است. ظاهرا كسب وكارهای چابك و تیزهوشی مانند گوگل و ‌eBayتوانسته‌اند راهی پیدا كنند كه درآمد خود را به جای تكیه بر خریدهای چند هزار دلاری مشتریان بزرگ، براساس دریافت تنها چند سنت از میلیون‌ها مصرف‌كننده كم‌درآمد بنا كنند.

این چیزی نیست غیر از محقق‌كردن همان ضرب المثل قدیمی كه می‌گوید: قطره قطره جمع گردد، وانگهی دریا شود. رمز موفقیت در این رهیافت جدید بازهم به نقش كلیدی مردم در متافور خدمت برمی‌گردد. وقتی شما خدمتی را می‌فروشید، مجبورید خیلی بیشتر از زمانی كه كالایی می‌فروشید، به نظر و انتقادات مشتری بها بدهید. به این ترتیب شما وادار می‌شوید رابطه بهتری با مشتریان برقرار كنید. اما همین كه رابطه بهتری با مصرف‌كننده ایجاد می‌كنید، فورا می‌توانید این بستر جدید را به مجرای تازه‌ای برای پول‌درآوردن تبدیل كنید. این كار شبیه روش نشریاتی است كه سعی می‌كنند محتوایشان چنان مشتری پسند باشد، كه درآمد خود را به جای تكیه بر آگهی (مشتریان پولدار) بر تیراژ (مشتریان كم پول) استوار سازند.‌

البته كسب‌وكارهای وب2 از تكنیك‌های دیگری نیز برای افزایش درآمد خود بهره می‌گیرند. یكی از این روش‌ها به كارگیری رهیافت ‌‌BI یا هوشمندی كسب‌وكار است كه عمدتا بر فنون داده‌كاوی (‌Data Mining) متكی است. مثلا شما می‌توانید حتی پیش از آن كه منتظر بازخورد و كامنت‌های مستقیم مردم شوید، با تجزیه و تحلیل رفتار بازدیدكنندگان سایت خود و دنبال‌كردن رد كلیك‌ها، ساختار اطلاعات را مرتبا بهتر‌كنید. سیستم‌های پیشرفته مدیریت محتوا به سازوكار‌هایی مجهزند كه می‌توانند نحوه چیدمان لینك‌ها را به صورت خودكار و هوشمند با توجه به‌نحوه حركت (‌Navigation‌) كاربران سایت بهینه كنند.‌

7- حركت در فضای سه بعدی: پلتفرم موبایل
یك مشخصه مهم دیگر نیز در فضای وب 2 قابل تشخیص است و آن نقش فزاینده پلتفرم موبایل و به طور كلی آن دسته از تجهیزات همراه است كه قابلیت جابه‌جایی فیزیكی اطلاعات را در اختیار كاربر قرار می‌دهند. با كمی تامل می‌توان دریافت كه در عصر وب2 دیگر <حالت فیزیكی دسترسی به اطلاعات> محدود به یك كامپیوتر ساكن نیست. كاربر می‌تواند در همه حالت‌ها، مثلا هنگامی كه مشغول قدم زدن در یك پارك است، وارد فضای سایبر شود. این كاربر مثلا می‌تواند همان لحظه وبلاگ خود را بروز كند و یا پای یك یادداشت یا مقاله، كامنت بگذارد.
 
این وضعیت پیامدهای مهم و تاثیرات ژرفی دارد. به‌عنوان نمونه، اگر به قابلیت عكسبرداری دیجیتال با استفاده از گوشی‌های موبایل فكر كنید و در نظر بگیرید كه صاحب این گوشی می‌تواند به اینترنت متصل شود و وبلاگ خود را بروز‌كند، آنگاه می‌توانید تصور كنید راه‌اندازی و بروزكردن یك فتوبلاگ تا چه اندازه می‌تواند آسان شود. همین سناریو در پیوند با پدیده‌هایی مانند خبرنگاری شهروندی، پویایی كاملا جدید و هیجان انگیزی را ترسیم می‌كند.‌

نتیجه دیگری كه از این تحول حاصل می‌شود، تركیب‌شدن فضای طبیعی با فضای سایبر است. چنان‌كه اگر من یك روز هنگام قدم زدن در پارك به شدت تحت تاثیر زیبایی‌های طبیعت قراربگیرم، می‌توانم به سرعت همین حس‌و‌حال را به فضای سایبر منتقل كنم و برعكس، یك بگو مگوی اینترنتی كه شاید از یك كامنت و انتقاد تند در پای یك یادداشت وبلاگی من حاصل شده باشد فورا می‌تواند آثار خود را در رفتار من با كسانی كه همان لحظه در كنارم هستند نشان دهد.

‌راز این تحول در پیدایش مفهوم تازه‌ای نهفته است كه شاید بتوان آن را <كلاینت 7 در 24> نامید. یعنی كلاینت (یا سرویس گیرنده اطلاعات) نیز می‌تواند پا به پای‌ سرور‌در تمام 24 ساعت شبانه روز و در تمام طول هفته به شبكه جهانی اطلاعات متصل و در تعامل با آن قرارداشته باشد. چنین سرویس گیرنده‌ای را نمی‌توان یك مصرف‌كننده محض دانست. زیرا او می‌تواند به یك كنشگر فعال در فضای سایبر تبدیل شود و تغییراتی را در پویایی اطلاعات پدید آورد.‌

پی‌نوشت:
برای آشنایی بیشتر و كامل‌تر با ویژگی‌های وب2  می‌توانید به مقاله what is web2  به قلم آقای Tim O´Reilly  كه ترجمه آن در همین شماره ماهنامه شبكه با عنوان “وب 2 چیست؟” آمده‌است، مراجعه نمایید