در سال‌های اخیر با افزایش تقاضا برای استفاده از خودروهای شخصی، بازار خودروی کشور به روی شرکت‌های خارجی گشوده شد؛ با این وجود، خودروهای خارجی سهمی کمتر از 5 درصد از بازار را در اختیار داشتند. رشد شتابان واردات خودرو در سال 1396 سبب شد که اواخر تیرماه، وزارت صنعت، معدن و تجارت با دستور وزیر وقت، ثبت سفارش خودرو را تا زمان اصلاح آیین‌نامه مربوطه در دولت متوقف کند. در آن زمان آمار گمرک نشان می داد که در پنج ماهه نخست سال گذشته 37 هزار و 623 دستگاه انواع خودروی سواری وارد کشور شد که این میزان نسبت به مدت مشابه سال 1395 از نظر تعداد 64.42 درصد افزایش داشت.

ممنوعیت واردات خودرو در سال 97 

این ممنوعیت اواخر دی ماه و با ابلاغ آیین نامه جدید واردات خودرو، برطرف و واردات خودروها از سر گرفته شد اما با تغییر سیاست های ارزی دولت در سال 97 و نیز خروج آمریکا از برجام، دولت تصمیم گرفت واردات برخی کالاهای غیرضروری از جمله خودرو را بار دیگر متوقف کند. بر این اساس سی‌ام خردادماه محمد شریعتمداری وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت با هدف جلوگیری از خروج ارز و مدیریت منابع ارزی واردات 1339 قلم کالا را ابلاغ کرد که خودرو نیز یکی از این اقلام بود.

 برابر آمار گمرک، سال گذشته در مجموع، 70 هزار و 75 دستگاه خودرو سواری به ارزش یک میلیارد و 838 میلیون و 851 هزار دلار وارد کشور شد. مقایسه آمارها نشان می داد که واردات خودرو در سال 1396 نسبت به 1395 از نظر تعداد 8.66 درصد و از نظر ارزش 8.44 درصد کاهش داشت.

دولت برای کمک به افرادی که پیش از آغاز ممنوعیت‌ها اقدام به ثبت سفارش خودرو کرده بودند، مهلت 6 ماهه ترخیص خودرو تا 24 شهریورماه 1397 داد و ترخیص خودرو از گمرک ادامه داشت.

ورود 14 هزار و 423 خودروی سواری در سال 97 

بررسی جداول آماری گمرک نشان می‌دهد که در نیمه‌ی نخست امسال با توجه به مهلت قانونی، 13 هزار و 642 دستگاه خودرو به ارزش دلاری 395 میلیون و 986 هزار و 197 دلار و ارزش ریالی 15 هزار و 995 میلیارد و 704 میلیون ریال خودرو وارد کشور شده است.

 یک ماه پس از پایان مهلت قانونی ترخیص خودرو، در مهرماه امسال نیز 781 دستگاه به ارزش 22 میلیون و 611 هزار و 933 دلار از منطقه ویژه اقصادی ارگ جدید بم، گمرک شهید باهنر، غرب تهران و معاونت واردات و ترانزیت تهران وارد شد.

خودروهای وارداتی مهرماه 1397 از مبداء 6 کشور کره جنوبی، عمان، امارات متحده عربی، آلمان، انگلستان و ژاپن بوده که بیشترین تعداد مربوط به کره با 450 دستگاه خودرو سواری است. همچنین عمان با 170 دستگاه خودرو، امارات متحده عربی با 135 خودرو، آلمان با 17 دستگاه خودرو، انگلستان با هفت دستگاه و ژاپن با 2 دستگاه خودروی سواری در رتبه‌های بعدی واردات خودرو در مهرماه 1397 هستند.

یکی از مسئولان روابط عمومی گمرک جمهوری اسلامی گفته است:

پس از توقف ثبت سفارش خودرو، مجوز جدیدی برای واردات صادر نشده و ناظران در بخش‌های مختلف تلاش می‌کنند تا تخلفی در این زمینه انجام نشود.  البته دولت اقداماتی درخصوص ترخیص کالاهایی که در گمرک مانده‌اند نیز انجام داد که براین اساس رئیس سازمان توسعه و تجارت 2 بخشنامه‌ی جداگانه در 20 و 22 مردادماه ابلاغ کرد تا برپایه‌ی آن کالاهایی که در گمرک مانده‌اند هر چه زودتر ترخیص شوند که خودرو نیز از آن جمله است.

آمار مبهم و چند سوال بی‌پاسخ

به گفته یکی از مسئولان گمرک، مالکان خودرو پس از انجام تشریفات گمرکی نزدیک به 2 ماه فرصت دارند تا خودروهای خود را از گمرک ترخیص کنند. پیگیری خبرنگاران درباره‌ی اینکه چه تعداد از خودروها هنوز در گمرک مانده‌اند، نتیجه‌ای نداشت و روابط عمومی گمرک اعلام کرد که آماری در این خصوص ندارد. سؤال مهم در این رابطه، امکان ترخیص خودروهای باقی‌مانده در گمرک، پس از اتمام مهلت قانونی است. اگر مالک خودرو، اقدام به انجام تشریفات قانونی نکند و آنرا در گمرک باقی بگذارد، واکنش مسئولان چه خواهد بود؟ آیا باز هم فرصت 2 ماهه تکرار خواهد شد؟

از سویی دیگر با توجه به فرصت 2 ماه برای ترخیص خودروهای باقی‌مانده در گمرک که 22 مرداد ابلاغ شد، واردات خودرو پس از 22 مهرماه 97، غیرقانونی خواهد بود. با این اوصاف، آیا در فاصله‌ی یک ماه اخیر (22 مهرماه تا 22 آبان‌ماه) هیچ خودرویی از گمرک ترخیص نشده است؟