پژوهش جدید: جنگل‌ها در برابر گرمایش فزاینده زمین مقاوم‌اند

نتایج یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که برخلاف آنچه پیش از این تصور می‌شد، بخش اعظم بافت گیاهی جنگل‌های گرمسیری در اثر گرم شدن کره زمین در قرن بیست و یکم میلادی از بین نخواهد رفت. بر این اساس، این منابع سرسبز و طبیعی زمین در برابر عواملی مانند بالارفتن دمای محیط زیست و خشکسالی مقاومت مناسبی نشان می‌دهند و «فقط در جنگل‌های قاره آمریکا» این نتیجه مشاهده نشده است.

به نوشته سایت «ساینس دیلی»، یافته‌های پژوهش فوق که اخیراً در نشریه «نیچر جئوساینس» به چاپ رسیده از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت است: برپایه این نتایج تصویر دقیق‌تری از آینده جنگل‌های گرمسیری به دست آمده و امروز می‌توان با قطعیت بیشتری درباره نقش این نوع محیط‌های طبیعی در آینده زیست‌بوم‌های زمین و آب و هوای آن پیش‌بینی کرد.

جنگل‌های گرمسیری از آن جهت بر روی وضعیت آب و هوای کُره زمین تأثیر دارند که بخش مهمی از آنچه به «چرخه کربن» معروف است را تشکیل می‌دهند.  چرخه کربن به فرآیند ترکیب پیوسته کربن و اکسیژن در سامانه زمین گفته می‌شود که در حفظ حیات در کره زمین و دمای این سامانه نقش مهمی دارد.

تأثیر طبیعی جنگل‌های گرمسیری بر آب و هوای زمین به حدی است که در محاسبات مربوط به طرح‌های در دست اجرای سازمان ملل متحد برای کاهش میزان تصاعد گازهای گلخانه‌ای ناشی از پدیده جنگل‌زدایی، به عنوان یکی از مؤلفه‌های مؤثر در نظر گرفته شده‌اند. این نوع زیست‌بوم‌ها به وسیله نگه داشتن کربن درون خود از پخش شدن آن در سطح جو جلوگیری می‌کنند.

گروه پژوهشی یادشده متشکل از دانشمندانی با تخصص آب و هوا و همچنین زیست‌بوم‌شناسانی از کشورهای بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، استرالیا و برزیل بوده است. این تیم به سرپرستی دکتر کریس هانتینگفورد با استفاده از شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای 22 حالت آب و هوایی متفاوت، واکنش جنگل‌های گرمسیری قاره‌های آمریکا، آفریقا و آسیا را در برابر تغییرات جوی ناشی از گازهای گلخانه‌ای مورد بررسی قرار دادند. در نتیجه این آزمایش دانشمندان دریافتند که کاهش پوشش جنگلی تنها در یک مدل، یعنی در قاره آمریکا به چشم می‌خورد.

در عین حال باید توجه داشت که اگرچه پژوهش یاد شده مؤید آن بوده که خطر آسیب‌های ناشی از تغییرات جوی در جنگل‌های گرمسیری به نسبت ناچیز است، دانشمندان عضو این گروه تحقیقاتی در گزارش یافته‌های خود تصریح کرده‌اند که «کماکان نمی‌توانند درباره بعضی ابعاد تأثیر گرم شدن آب و هوا بر زیست‌بوم‌های مختلف کره زمین، با قطعیت نظر دهند.»

دکتر کریس هانتینگفورد می‌گوید: «شگفتی بزرگی این آزمایش آن بود که متوجه شدیم عدم اطمینانی که درباره مدل‌های زیست‌بومی جنگل‌های حاره‌ای وجود دارد به مراتب از عدم اطمینان ما درباره آینده تغییرات آب و هوایی بیشتر است. با این همه، پس از بررسی یافته‌ها به این نتیجه رسیدیم که، برمبنای دانسته‌های کنونی‌مان از تغییرات جوی و واکنش‌های زیست‌محیطی، شواهدی مبنی بر مقاومت و پایداری جنگل‌های قاره آمریکا (آمازون و آمریکای مرکزی)، آفریقا و آسیا وجود دارد.»

دکتر دیوید گلبریت، یکی دیگر از اعضای ارشد تیم پژوهشی یادشده از دانشگاه لیدز می‌گوید: «این آزمایش نشان داد که چرا ما بایستی در شناختمان از رفتار جنگل‌های گرمسیری در برابر افزایش دما و خشکسالی بازبینی کنیم. مدل‌های گوناگون گیاهی موجود واکنش‌های به شدت متفاوتی در مقابل تغییرات جوی از خود نشان می‌دهند. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این مسئله است که اگرچه یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که جنگل‌های گرمسیری در برابر گرمایش زمین مقاوم هستند، مؤلفه‌های دیگری مانند آتش‌سوزی و جنگل‌زدایی در این بررسی جایی نداشته‌اند. با وجود آنکه این عوامل بر روی میزان کربن محفوظ در جنگل‌های گرمسیری تأثیر خود را دارند، شبیه‌سازی‌شان در آزمایش‌های این‌چنینی دشوار است. بنابراین برای رسیدن به نتایج دقیق تر، نیازمند مدل‌سازی‌های بیشتر و انجام بررسی‌های فراگیرتری درباره جنگل‌ها هستیم.»