جمعیت جهان در تاریخ؛ کی زنده است، کی مرده؟

سازمان ملل متحد در ماه اکتبر گذشته اعلام کرد که جمعیت جهان به هفت میلیارد نفر رسیده است. اما از زمانی که آدم بر روی روی کره زمین پای نهاد، چند نفر زنده بوده اند و درگذشته اند؟

خیلی وقتها گفته می شود که تعداد هفت میلیارد نفری که اکنون "زنده" هستند، بیشتر از تعداد کل آدمهایی است که در طول تاریخ بشر قبل از عصر حاضر زنده بوده و اکنون درگذشته اند.

اگر چنین چیزی درست باشد، شاید اظهار نگرانی از نرخ سریع رشد جمعیت چیزی به جا و با اهمیت باشد، اما چگونه می توان تعداد کل افرادی که در گذشته زنده بوده اند و دیگر زنده نیستند را تخمین زد؟

دفتر تحقیقات جمعیت (population reference bureau)، یک سازمان غیر دولتی در واشنگتن، سعی کرده است که تعداد درگذشتگان را به طور تخمینی محاسبه کند.

وندی بالدوین، از دفتر تحقیقات جمعیت، می گوید که زمان شروع محاسبه حدود 50000 سال پیش در نظر گرفته شده است؛ یعنی حدودا زمانی که گفته می شود بشر اولیه پا به عرصه زمین گذاشت.

بدین ترتیب، نقطه آغاز مشخص است و جمعیت فعلی جهان هم مشخص؛ اما مشکل در این است که در این فاصله 50000ساله چند نفر آمدند و رفتند.

چون اطلاعات دقیقی وجود ندارد، متخصصان بر اساس حدس و تخمین علمی پیش رفته اند.

در قرن بیستم نرخ زایمان از 40 نفر در هر هزار نفر به 31نفر در هر هزار نفر کاهش یافت و اکنون این رغم به 23 زایمان برای هر هزار نفر جمعیت رسیده است.

در گذشته های دور اما، آدمها برای بقا به نرخ زایمان 80نفر در هر هزار نفر نیاز داشتند چون متوسط طول عمرها خیلی کوتاهتر بود و تعداد کمتری از افراد خود صاحب فرزند می شدند.

خانم بالدوین می گوید که متوسط طول عمر (در غرب) حدود 80-75سال است اما در طور دوره های مختلف تاریخ چنین نبوده است.

او می گوید در برخی از مقاطع تاریخی در گذشته "حتی اگر نرخ زایمان نرخ بالایی بود، بسیاری از آنهایی که به دنیا می آمدند خود در کودکی می مردند و قادر به ادامه نسل نبودند."

بدین ترتیب، نرخ 80 زایمان در هر هزار نفر برای یک مقطع طولانی -از حدود 50000 سال پیش تا حدود800سال پیش- در نظر گرفته شده است.

از حدود 800 سال پیش (حدود سال 1200 میلادی) تا حدود 1650 یا1700 حدود 60 زایمان در هر هزار نفر محاسبه شده و این نرخ به تدریج کمتر شده است تا به 23زایمان در هر هزار نفر در 2011رسیده است.

بر اساس محاسبات دفتر تحقیقات جمعیت، تعداد درگذشتگان چیزی حدود 107میلیارد نفر است و بنابراین تعداد هفت میلیارد نفر آدم "زنده" در مقابل مردگان رقم ناچیزی به نظر می رسد؛ یک نفر زنده در برابر هر 15 نفری که مرده اند.

اما آیا هرگز به نقطه ای در تاریخ خواهیم رسید که تعداد افراد زنده بیش از تعداد کل رفتگان باشد؟

خانم بالدوین می گوید که برای چنین اتفاقی نرخ رشد جمعیت جهان باید آهنگ بسیار سریعی داشته باشد.

"آیا می توانید تصور کنید که جمعیت کره زمین چیزی حدود 100 تا 150 میلیارد نفر باشد؟ چنین تصوری برای من غیر ممکن است."