عکس شماره 51 روزالیند فرانکلین دنیای ژنتیک را برای همیشه متحول کرد

در سال 1952 میلادی، فرانکلین از یک مولکول با دستگاه ایکس-ری عکاسی کرد و نشان داد که دی ان ای، دو رشته بافته شده است در محفظه ای مارپیچی، مثل یک نردبان به هم پیچیده. شفاف ترین عکس، که به عکس شماره 51معروف است، باعث شد دیگر دانشمندان بتوانند مدلی از دی ان ای بسازند.

در انجمن یهودیان شهر واشنگتن، نمایشی اجرا می شود با عنوان «عکس شماره
51،» که زندگی خانم دکتر رزالیند فرانکلین را نشان می دهد. تنها زنی که در دنیای مردانه آن روز، درباره دی ان ای تحقیق می کرد. این نمایش، با «ماه تاریخ زنان» مصادف شده است. در سطور زیر برگردان گزارشی از دبورا بلاک را می خوانیم.

روزالیند فرانکلین یک شیمی دان بود، با مدرک دکترا از دانشگاه کمبریج انگلستان در اوایل دهه 50میلادی. او در دهه 30 زندگی اش، روی تحقیقات دی ان ای کار می کرد. نمایش، فرانکلین را نشان می دهد که بطور خستگی ناپذیر، و عموما به تنهایی، تحقیق می کند. خیلی وقتها با همکاران مرد خود درگیر می شد، چون احساس می کرد به او بی اعتنایی می کردند.

کارگردان نمایش، دانیلا توپول،  می گوید: «به او نمی گفتند دکتر فرانکلین، می گفتند خانم فرانکلین. اجازه نداشت در غذاخوری کارمندان ارشد غذا بخورد، اما همه مردها اجازه داشتند. این موضوع تاثیر خیلی بدی روی او گذاشته بود و به کسانی که با آنها کار می کرد، اعتماد نداشت.»

فرانکلین سعی کرد از مارپیچ دوگانه دی ان ای سر درآورد، اما موفق نشد. همکار او، موریس ویلکینز، عکس های او را بدون اجازه، به دانشمندی آمریکایی به نام جیمز واتسون، نشان داد. واتسون و همکار انگلیسی اش، فرانسیس کریک، سعی داشتند یک مدل دی ان ای بسازند. واتسون از این عکس ها فهمید که دی ان ای یک مارپیچ دوگانه ست، و آن دو موفق شدند مدل شان را کامل کنند.

واتسون و کریک در نمایش می گویند: «کار می کند! باورم نمی شود. جلوی چشممان دارد زندگی تولید می کند.»

فرانکلین، از طریق همکارش، ویلکینز، از این موفقیت باخبر شد: «خود مدل بود؟ قشنگ بود؟ بله!»

کریک و واتسون و ویلکینز، در سال 1962جایزه نوبل پزشکی را گرفتند. یعنی چهار سال بعد از اینکه فرانکلین، در سن 37سالگی، از بیماری سرطان درگذشت.جایزه نوبل فقط به افراد زنده اهدا می شود.

اما در مراسم اهدای جایزه، اسمی از فرانکلین برده نشد. واتسون، نقش او را خیلی دست کم گرفته است. اما کریک، که در سال 2004درگذشت، گفته است که فرانکلین تا دو قدمی حل معمای دی ان ای رفته بود. توپول امیدوار است مردم با تماشای این نمایش، نه تنها با فرانکلین آشنا شوند، بلکه درک بهتری از او پیدا کنند. او می گوید: «می خوام مردم بفهمند روزالیند فرانکلین به چه چیزهایی رسید. اگر منزوی نشده بود و مورد تبعیض قرار نگرفته بود، می توانست خیلی بیشتر پیشرفت کند.»

دکتر فرانکلین، پیشرو بود، و عکس با ارزشی که از دی ان ای گرفت، دنیای ژنتیک را برای همیشه متحول کرد.