اخبار
منبع :
 
images/20071120/AGKNKX.jpg همگام با پیشرفت صنایع و گسترش آن در زمینه های گوناگون ، دستیابی به فناوری های جدید نیز موضوعی اجتناب ناپذیر است.
شیشه و مواد شیشه ای نمونه ای بارز از محصولاتی هستند که به سبب ماهیت گسترده خود، کاربرد وسیعی پیدا کرده اند و در زمینه های مختلف استفاده می شوند.
امروزه از این ماده علاوه بر کاربردهای متداول برای ساخت ابزارها و قطعات مورد نیاز در صنایع مختلف مانند خودروسازی ، هواپیماسازی ، الکترونیک و... نیز استفاده می شود که لازم است در تولید آنها عوامل متعددی همچون استحکام در برابر ایجاد ترکهای سطحی ، مقاومت به خراش ، قابلیت ماشین کاری ، شفافیت و سبک بودن مورد توجه قرار گیرد.
با توجه به نیاز کشور به استفاده از شیشه های استحکام یافته و مقاوم ، تلاشهای محققان دانشگاه تربیت مدرس می تواند ایده های جدید و حایز اهمیتی در صنعت داخلی کشور به همراه داشته باشد.


شیشه به عنوان یک ماده صنعتی شکننده شناخته شده است. این خاصیت سبب رشد ترکهای موجود در ساختار آن بر اثر اعمال نیرو می شود؛ در حالی که با کنترل رشد ترکهای ایجاد شده در سطح می توان استحکام شیشه را به میزان قابل توجهی افزایش داد. محققان برای رسیدن به چنین هدفی از روشهای متنوعی استفاده می کنند. در برخی از این روشها فرآیند استحکام دهی هنگام فرآیند تولید و در برخی دیگر به دلایل اقتصادی ، پس از تولید و به عنوان یک فرآیند ثانویه انجام می شود. ایجاد تنش فشاری در سطح شیشه یکی از روشهای استحکام دهی شیشه هاست که به 2 روش حرارتی و شیمیایی انجام می شود که منجر به افزایش استحکام شیشه ها خواهد شد. صنعتگران سالهای طولانی از روش استحکام دهی حرارتی استفاده کرده اند؛ اما بر اساس تجارب به دست آمده استفاده از این روش به دلیل عدم سهولت در ایجاد شیب حرارتی مناسب برای شیشه های با ضخامت کم موثر نخواهد بود؛ بنا بر این استفاده از روش استحکام دهی شیمیایی برای افزایش استحکام شیشه هایی با ضخامت کم و اشکال پیچیده مورد توجه قرار گرفته است.
در این روش با ایجاد تنش فشاری در سطح از طریق تعویض یون های قلیایی شیشه با کاتیون های بزرگتر استحکام شیشه افزایش خواهد یافت.
با توجه به این که فرآیند استحکام دهی شیمیایی بر اساس معاوضه یونی استوار است ، ویژگی ها، اصول و قوانین به کار رفته در این فرآیند علاوه بر استحکام دهی قطعات شیشه ای ، در ساخت ابزار و تجهیزات دقیق صنعتی مانندهارددیسک ها، نمایشگرها و انواع مقاومت ها نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

تنش در شیشه

به گفته مهندس وحیده تاجر، دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی مواد دانشگاه تربیت مدرس و مجری این طرح مواد شکننده از قبیل سرامیک ها و شیشه های غیرآلی ، به ضربات سطحی که منجر به ایجاد یا رشد ترک می شوند، حساس هستند؛ چرا که چنین شرایطی منجر به کاهش استحکام و شکست ناگهانی این مواد می شود. به همین دلیل ایجاد استحکام در محصولات شیشه ای بسیار حائز اهمیت است.
افزایش استحکام به معنی بیشترین کشش تنشی است که شیشه می تواند پس از شکست تحمل کند. کاهش تعداد و ابعاد ترک های سطحی و کنترل محیط اطراف ترک در سطح از روش هایی هستند که برای افزایش مقاومت و استحکام شیشه ها مورد توجه قرار می گیرند. استفاده از پوشش مناسب برای حفاظت در برابر عیوب سطحی نیز می تواند شکنندگی شیشه ها را کاهش دهد.در روش استحکام دهی حرارتی با ایجاد تنش فشاری دائم در سطح و ممانعت از رشته ترکهای سطحی ، استحکام شیشه افزایش خواهد یافت.
در این فرآیند ابتدا شیشه در دمایی بالاتر از ناحیه انتقال و پایین تر از دمای نرم شوندگی حرارت داده می شود تا به دمای مورد نظر برسد، سپس شیشه بسرعت سرد می شود. در این وضعیت بخشهای خارجی شیشه که سریع تر از بخشهای داخلی سرد می شوند تمایل به انقباض پیدا می کنند بنابراین بخشهای داخلی که هنوز گرم و نسبتا سیال هستند ، مانع این انقباض نشده و در نتیجه تنشی در شیشه به وجود نخواهد آمد. در دماهای پایین تر، لایه های سطحی از انقباض لایه مرکزی جلوگیری می کند و در لایه مرکزی تنش کششی و در سطح ، تنش فشاری ایجاد خواهد شد. با توجه به بالا بودن میزان انرژی الاستیک ذخیره شده ، شیشه هایی که به این روش حرارت داده شده اند در صورت شکستگی به تعداد و ذرات ریز که فاقد لبه های تیز هستند، تبدیل خواهند شد که برای مصرف کننده خطرات کمتری را همراه خواهد داشت.

شیشه هایی که نمی شکنند!


این نوع شیشه ها که به اصطلاح شیشه های نشکن نامیده می شوند از 2 یا چند لایه شیشه ای تشکیل شده اند که به وسیله ورقه هایی از نایلون شفاف تحت حرارت و فشار به هم متصل شده اند.
همچنین بعضی از انواع شیشه های طلق دار به عنوان عایق صوتی ، جاذب حرارتی ، کاهنده شفافیت و شیشه ایمنی مورد استفاده قرار می گیرند. وقتی این شیشه شکسته می شود ، خاصیت کشی نایلون مانع از پخش و پراکندگی ذرات شیشه می شود.
از این نوع شیشه ها در خودروها و ویترین فروشگاه هایی که اشیای گرانقیمت می فروشند، استفاده می شود. ممکن است شیشه نشکن را از جنس شیشه سکوریت بسازند.
در این نوع شیشه ها، شیشه ساخته شده دوباره تا حدود 700درجه سانتی گراد حرارت داده می شود، سپس به طور ناگهانی و تحت شرایط خاص و کنترل شده ای سرد می شود.
این عمل سبب افزایش مقاومت شیشه در برابر ضربه و شوکهای حرارتی می شود. این شیشه ها هنگام شکستن به ذرات ریز و مکعبی شکلی تقسیم می شوند که آسیب رسان نخواهند بود.

تعداد وزارت ناشی از شکست این شیشه ها، معیاری برای ارزیابی کیفیت آنها در استانداردهای تعریف شده برای استحکام و مقاومت شیشه ها در نظر گرفته خواهد شد. ماشین کاری در این شیشه ها امکان پذیر نخواهد بود و در صورت نفوذ ترک ناشی از ماشین کاری به ناحیه مرکزی ، به دلیل ایجاد تنش کششی بالا ، شکست ناگهانی ایجاد خواهد شد. این روش برای شیشه هایی با ضخامت بیش از 3 میلی متر کاربرد دارد و استحکام شیشه در این حالت 4 تا 5 برابر شیشه اولیه خواهد بود و گاهی این شیشه ها دچار شکست خود به خودی می شوند.

ویژگی ها و کاربردهایی متفاوت

به گفته تاجر، در روش استحکام دهی شیمیایی با ایجاد تنش فشاری در سطح با استفاده از روشهای مختلف شیمیایی می توان استحکام شیشه را افزایش داد. زمانی که دستیابی به برخی پارامترها به روش حرارتی به طور مطلوب امکان پذیر نباشد، از این روش استفاده می شود. زمان انجام این فرآیند در مقایسه با روش حرارتی بسیار بیشتر خواهد بود که با توجه به دما و ضخامت شیشه متفاوت است.
از سوی دیگر، فرآیند شیمیایی مستلزم صرف هزینه بسیار زیادی است که استفاده از آن از نظر اقتصادی به صرفه نخواهد بود.یکی از بزرگترین مشکلاتی که هنگام استفاده از شیشه های سورالایم (شیشه های معمولی) ایجاد می شود به وجود آمدن خراش یا خش بر سطح آنها در اثر تماس با اشیای زبر و خشن است که سبب افت استحکام ، کاهش کیفیت سطح شیشه و ایجاد مشکلات اپتیکی (نوری) در آن می شود.برای جلوگیری از به وجود آمدن چنین مشکلاتی باید از شیشه هایی با سختی بالاتر مانند شیشه های آلومینیومیلیکاتی استفاده کرد. این در حالی است که هزینه تولیدی برای این گروه از شیشه ها استفاده از آن را به میزان قابل توجهی با محدودیت مواجه می کند، بنابراین می توان با انجام فرآیندهای ثانویه روی شیشه های معمولی که از هزینه تولید کمتری برخوردارند، استحکام آنها را افزایش داد.
در این طرح با ایجاد تنش فشاری قابل توجه بر سطح شیشه های سورالایم از طریق غوطه ور کردن آن در نمک مذاب نیترات پتاسیم و انجام معاوضه یونی بین یون های سدیم شیشه و پتاسیم موجود در نمک ، استحکام و مقاومت به خراش در این شیشه ها افزایش یافته است.
از آنجایی که پتاسیم از شعاع یونی بیشتری نسبت به سدیم برخوردار است ، جایگزینی آن در محل یون های سدیم می تواند با ایجاد تنش فشاری از ایجاد خراش در سطح شیشه و در نتیجه رشد ترک جلوگیری کند. از نظر تجاری حدود 650 نوع مختلف شیشه و شیشه سرامیک را می توان معرفی کرد که دارای پایه ترکیبی متفاوتی هستند. حضور عناصر و ترکیبات مختلف در این شیشه ها سبب می شود هنگام معاوضه یونی تحت شرایط یکسان دما و زمان ، نتایج مختلفی در آنها ایجاد شود. بررسی اثر اکسیدهای مختلف در ساختار شیشه و تاثیر آنها بر فرآیند استحکام دهی شیمیایی نشان می دهد شیشه های سورالایم به دلیل داشتن درصد بالایی از اکسیدهای قلیایی در دمای بالا که سرعت نفوذ یون ها زیاد است ، نمی توانند تنش را در خود حفظ کنند. در این شیشه ها به دلیل استفاده از دمای پایین هنگام استحکام دهی شیمیایی ، سرعت نفوذ کمتر خواهد بود، بنابراین برای رسیدن به عمق نفوذ مناسب ، باید زمان در نظر گرفته شده برای معاوضه یونی را افزایش دهیم که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود. این در حالی است که هزینه تولید پایین این نوع شیشه و مصرف بالای آن ، این مشکل را تحت پوشش قرار خواهد داد. از این روش می توان در افزایش مقاومت به خراش و استحکام دهی شیشه های جلو، پشت و کنار کابین هواپیما، ترن و همچنین شیشه های مورد استفاده در ساخت ترانزیستورها و قطعات سازنده نمایشگرهای LCD استفاده کرد. استحکام دهی شیشه تلویزیون ، سرامیک های دندانی و لنزها و شیشه های عینک برای حفظ خواص اپتیکی نیز از دیگر موارد کاربرد نسل جدیدشیشه های استحکام یافته است که با کنترل پارامترها و عوامل موثر در نحوه عملکرد این ابزارها زمینه دستیابی به کیفیت بالا و شرایط بهینه استفاده از این محصولات فراهم خواهد شد. ساخت شیشه های استحکام یافته و مقاوم به خراش به روش معاوضه یونی برای نخستین بار به صورت عملی در داخل کشور و در دانشگاه تربیت مدرس از سوی مهندس وحیده تاجر و با همکاری دکتر طاهری نساج ، دکتر افتخاری یکتا و مهندس سیاهپوش انجام شده است.
با توجه به پتانسیل های داخلی و همچنین فراهم آوردن زمینه ای مناسب برای ایجاد اشتغال و جلوگیری از خروج ارز و نیاز کشور به این فناوری ، این طرح تحقیقاتی می تواند اقدامی موثر در پیشرفت صنعت شیشه در کشور باشد.

فرانک فراهانی

طراحی وب سایتفروشگاه اینترنتیطراحی فروشگاه اینترنتیسیستم مدیریت تعمیر و نگهداریسامانه تعمیر و نگهداری PM سامانه جمع آوری شناسنامه کامپیوتر سیستم جمع آوری شناسنامه کامپیوتر سیستم مدیریت کلان IT طراحی وب سایت آزانس املاک وب سایت مشاورین املاک طراحی پورتال سازمانی سامانه تجمیع پاساژ آنلاین پاساژ مجازی



جدیدترین اخبار

نام : *

پیغام : *

 
سیستم تعمیر و نگهداری بهبود - PM